چالش‌ توسعه کشاورزی با تغییرات اقلیمی/ حفظ امنیت غذایی و قدرت نمایی ایران در عرصه بین المللی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری مجله gcorg؛ مسئله تامین امنیت غذایی عمومی و همچنین حفظ رفاه جمعی از اهمیت غیر قابل بیان برخوردار است به طوریکه رهبر معظم انقلاب بار‌ها این موضوع را گوشزد کرده و بر توسعه سیاسست‌های اقتصادی درخور برای حفظ امنیت غذایی مردم و توسعه قدرت ژئوپلتیک ایران با تکیه بر توانمندی‌های کشاورزی فرمان داده‌اند. مسائل پیش آمده در خصوص تامین گندم و ذرت مورد نیاز جهان در اوایل جنگ روسیه و اوکراین نمونه‌ای بازر از اهمیت توسعه سیاست‌های حفظ قدرت در حکمرانی در آوردگاه امنیت غذایی بود؛ حضرت آیت الله خامنه‌ای با اشاره به این مورد در دیدار با اعضا هیئت دولت در ۸ شهریور ماه ۱۴۰۳ فرمودند: «مسئله امنیت غذایی یک مسئله درجه یک است که نباید از آن غفلت شود».

اما برپایی امنیت غذایی و قدرت افزایی حکمرانی جمهوری اسلامی ایران در عرصه آوردگاه تامین غذا و توسعه صنعت کشاورزی جز با برنامه ریزی و سیاست گذاری دقیق مهیا نمی‌شود. در همین خصوص عبداله موموندی مدیرکل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی موسسه آموزش و ترویج کشاورزی با برشمردن عناصر قدرت افزایی و بسط توسعه حکمرانی اقتصادی ایران بر نقش میانگاه تمدنی قرار دادن ایران برای اعتلای صنعت کشاورزی تاکید کرده و به خبرنگار مجله gcorg گفت: میانگاه تمدنی (Civilization Middle Ground) از جمله مفاهیمی است که امروزه برای تبیین و درک تعاملات میان کشورها، از جمله همزیستی، تبادل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تأثیرات متقابل آنها بکار رفته و معمولابه کشور‌هایی اطلاق می‌شود که به دلیل برخورداری از تاریخ غنی و تنوع فرهنگی، در طول تاریخ به عنوان نقاط تقاطع فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نقش مهمی در تبادل ایده ها، کالا‌ها و فرهنگ‌ها ایفا نموده‌اند. از جمله مهمترین این کشور‌ها می‌توان به ترکیه، مصر، ایران، هند، چین، یونان، ایتالیا، اسپانیا و مالزی اشاره نمود.

وی ادامه داد: تنوع فرهنگی، تعاملات تاریخی، گفت‌و‌گو و همزیستی، تأثیرات متقابل و پتانسیل برای همکاری از جمله مهمترین ویژگی‌های میانگاه‌های تمدنی بوده و کشور‌های دارای این ویژگی‌ها از جمله ایران می‌توانند با بهره گیری هوش مندانه و خردمندانه از ظرفیت‌ها وقابلیت‌های موجود ضمن برطرف نمودن چالش‌ها و مشکلات داخلی نقش مهم و ارزنده‌ای در توسعه ارتباطات و تعاملات منطق‌های و بین المللی ایفا نمایند. بخش کشاورزی از ارکان اصلی پایداری در ایران به شمار می‌آید؛ این بخش علیرغم فراز و فرود‌های فراوان توانسته است در عصری که عوامل متعدد انسان ساخت و طبیعت ساخت، تولید و عرضه محصولات کشاورزی را تحت الشعاع قرارداده و غذا به عنوان حربه‌ای بزرگ برای اعمال قدرت در دیپلماسی بین المللی بکارگرفته می‌شود. به پشتوانه سالیان متمادی تجربه تاریخی و فرهنگ درخشان، صد‌ها دانشگاه و مؤسسه علمی، تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی؛ تشکیلات گسترده مدنی و صنفی و میلیون‌ها تولید کننده و بهره بردار مجرب و متعهد ایران را به عنوان یکی از کشور‌های مهم جهان در تولید محصولات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی مطرح ودر صورت حمایت و پشتیبانی ضمن حل مشکلات و ناترازی‌های داخلی، ارتباطات و تعاملات منطقه‌ای و بین المللی را توسعه، تسریع و تسهیل نماید.

موم‌وندی با برشمردن هفت شیوه مهم در تاثیر گذاری میانگاه‌های تمدنی بر معادلات جهانی تصریح کرد: میانگاه‌های تمدنی به اشکال زیر می‌توانند به توسعه اقتصادی و عبور کشور‌ها از چالش‌های داخلی، منطقه‌ای و بین المللی کمک نمایند؛

۱. تبادل دانش و تجربیات: کشور‌های میانگاه تمدنی معمولا دارای تاریخچه‌ای از تعاملات فرهنگی و اقتصادی با دیگر کشور‌ها هستند. این تعاملات می‌توانند به تبادل دانش و تجربیات در زمینه‌های مختلف از جمله علوم، تکنولوژی، هنر و مدیریت بحران کمک کنند.

۲. ایجاد شبکه‌های همکاری: میانگاه‌های تمدنی می‌توانند بعنوان پل‌های ارتباطی بین کشور‌ها عمل کنند و شبکه‌های همکاری منطقه‌ای و بین المللی راایجاد نمایند. این شبکه‌ها می‌توانند در زمینه‌های مختلفی نظیر تجارت، امنیت، محیط زیست و توسعه پایدار مفید واقع شوند.

۳. تقویت هویت فرهنگی: وجود تنوع فرهنگی در میانگاه‌های تمدنی می‌تواند به تقویت هویت ملی و فرهنگی کشور‌ها کمک کند. این امر می‌تواند به افزایش انسجام اجتماعی و کاهش تنش‌های داخلی کمک نماید.

۴. مدیریت بحران: کنشگر‌های میانگاه تمدنی معمولا تجربه بیشتری در مدیریت بحران دارند. زیرا در طول تاریخ با چالش‌های مختلفی مواجه شده‌اند. این تجربه می‌تواند به کشور‌های دیگر در مواجه با بحران‌های مشابه کمک نماید.

۵. جذب سرمایه گذاری و گردشگری: به عنوان نقاط اتصال فرهنگی و تجاری، میانگاه‌های تمدنی می‌توانند جب سرمایه گاری خارجی و گردشگری را تسهیل کنند. این امر می‌تواند به توسعه اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی کمک کند.

۶. توسعه زیرساخت ها: با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک، کشور‌های میانگاه تمدنی می‌توانند به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و ارتباطات کمک کنند که این امر می‌تواند به تسهیل تجارب و تبادل فرهنگی بین کشور‌ها منجر شود.

۷. تقویت دیپلماسی فرهنگی: میانگاه‌های تمدنی می‌توانند به تقویت دیپلماسی فرهنگی بین کشور‌ها کمک کنند، که این امر می‌تواند به کاهش تنش‌ها وایجاد روابط بین ملت‌ها منجر شود.

شتاب دهی توسعه علمی در کشاورزی با پتانسیل میانگاه‌های تمدنی

مدیرکل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی موسسه آموزش و ترویج کشاورزی ضمن تاکید بر نقش میانگاه‌های تمدنی و بهره گیری از ظرفیت‌های آن برای تسریع توسعه تکنولوژی و ایجاد شتاب در فزاینده در به کار گیری فناوری‌ها گفت: میانگاه‌های تمدنی به اشکال و دلایل زیر می‌توانند به عنوان نقاط تقاطع برای شتاب دهی به تولیدو انتقال علم و فن اوری عمل نمایند:

۱. تبادل فرهنگی: میانگاه‌های تمدنی معمولا محل تلاقی فرهنگ‌ها و اقدام مختلف هستند. این تنوع فرهنگی می‌تواند منجر به تبادل ایده‌ها ودانش‌های مختلف شود که به تولید علم و فناوری کمک می‌کند.

۲. تجارت و اقتصاد: این کشور‌ها به عنوان مراکز مهم تجاری به تبادل کالا‌ها و خدمات مختلف می‌پردازند. تجارت می‌تواند به انتقال فناوری‌های جدید و نوآوری‌ها کمک کند، زیرا بازرگانان ایده‌ها و فنون جدید را با خود به ارمغان می‌آورند.

۳. تحصیل و پژوهش: میانگاه‌های تمدنی معمولا دارای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر هستند که محققان و دانشمندان از نقاط مختلف جهان را جذب می‌کنند. این تنوع علمی می‌تواند منجر به تولید علوم جدید و تقویت همکاری‌های بین المللی شود.

۴. زیرساخت‌های ارتباطی: این کشور‌ها معمولا دارای زیرساخت‌های ارتباطی و حمل و نقل پیشرفته تری هستند که امکان دسترسی آسان‌تر به اطلاع ات ومنابع علمی را فراهم می‌آورند.

۵. حمایت از نوآوری: بسیاری از میانگاه‌های تمدنی سیاست‌های حمایتی برای نوآوری و کارآفرینی دارند که می‌تواند به توسعه فن اوری‌های جدید کمک کند.

۶. تاریخچه علمی غنی: این کشور‌ها معمولا دارای تاریخچه‌ای غنی از علم و فناوری هستند که می‌تواند الهام بخش نسل‌های جدید باشد و به توسعه علم کمک کند.

۷. همکاری بین المللی: میانگاه‌های تمدنی به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، معمولا بعنوان پل‌هایی برای همکاری بین کشور‌های مختلف عمل می‌کنند که می‌تواند به تبادل دانش و فناوری منجر شود.

چرا ایران میانگاه تمدنی مهم است؟

موم وندی با تاکید بر نقش ایران بر توسعه صنعت کشاورزی و سیاست آفرینی در ایجاد امنیت غذایی گفت: کشور ایران در طول تاریخ یکی از مهمترین میانگاه‌های تمدنی جهان به شمار می‌آید و برای تشریح دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. موقعیت جغرافیایی: ایران در تقاطع چندین قاره (آسیا، اروپا و آفریقا) قرار دارد و بعنوان یک مسیر ارتبطا تاریخی بین شرق و غرب عمل کرده است. این موقعیت جغرافیایی باعث شده که فرهنگ ها، ادیان و تمدن‌های مختلف در طول تاریخ در این سرزمین با هم تعامل داشته باشند.

۲. تاریخ غنی: ایران دارای تاریخ غنی و طولانی است که شامل سلسله‌های مختلف از هخامنشیان، ساسانیان و صفویان می‌شود. این تاریخ غنی به شکل گیری هویت‌های فرهنگی و اجتماعی متنوع کمک کرده است.

۳. تنوع فرهنگی: ایران به عنوان یک کشور چند قومی و چند زبانی، دارای تنوع فرهنگی بالایی است. اقوام مختلف با زبان ها، اداب و رسوم متفاوت دراین سرزمین زندگی می‌کنند که خود نشان دهنده میانگاه تمدنی ایران است.

۴. تبادل فرهنگی: ایران در طول تاریخ مرکز تبادل فرهنگی بوده و از طریق جاده ابریشم و دیگر مسیر‌های تجاری، تأثیرات فرهنگی و اقتصادی زیادی را از کشور‌های همسایه و دور دست دریافت کرده است.

۵. ادبیات و هنر: ادبیات فارسی و هنر‌های تجسمی ایرانی، همواره تحت تأثیر فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته و در عین حال بر دیگر فرهنگ‌ها تأثیرگذار بوده است. آثار ادبی و هنری ایران نشان دهنده ترکیبی از عناصر فرهنگی مختلف است.

۶. ادیان و فلسفه: ایران مهد ظهور و گسترش ادیان مختلف از جمله زرتشتی گری، اسلام، مسیحیت و یهودیت بوده است؛ که این تنوع مهبی نیز برغنای فرهنگی آن افزوده است.

راه کار: تغییر در الگو‌های کشت و توسعه فناوری‌های جدید

مدیرکل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی موسسه آموزش و ترویج کشاورزی تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از طی قرون متمادی، در عصری که عوامل متعدد انسان ساخت و طبیعت ساخت پیچیدگی‌های مربوط به تولید و عرضه محصولات کشاورزی را صد چندان نموده و غذا بعنوان حربه‌ای بزرگ برای اعمال قدرت دردیپلماسی بین المللی بکارگرفته می‌شود، کشور ایران توانسته است به پشتوانه سالیان متمادی تجربه تاریخی و فرهنگ درخشان؛ صد‌ها دانشگاه و مؤسسه علمی، تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی؛ تشکیلات گسترده مدنی و صنفی و میلیون‌ها تولی د کنن ده و به رهبردار مجرب و متعهد و بنا به گزارشات سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد بعنوان یکی از کشور‌های مهم جهان در تولی دمحصولات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی مطرح باشد.

وی ادامه داد: بر اساس گزارشات این سازمان (FAO)، ایران در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ توانسته است در تولید زعفران و زرشک در رتبه اول؛ در تولید پسته، زردآلو، گردو، عسل، انار، خرما، کیوی و انجیر در یکی ازرتبه‌های دوم تا پنجم؛ در تولید هلو، لیموترش، پیاز، بادام، گیلاس، بادنجان، شاهدانه، هلو، سیب درختی، خرمالو، فندق، گوشت طیور، نوغان، نخود، پیاز، پرتقال، اسفناج، تخم مرغ، لیمو و کاهو در یکی از رتبه‌های ششم تا دهم؛ در تولید گوجه فرنگی، عدس، مارچوبه، نیشکر، هندوانه، چای، بادمجان، سیب زمینی، انگور، جو و خیار در یکی از رتبه‌های یازدهم تا شانزدهم؛ در تولید گندم رتبه ۱۷؛ در تولید گوشت قرمز و زیتون در رتبه‌های ۱۸ و ۱۹ و در تولید شیرخام رتبه ۲۱ و در پرورش و تولید آبزیان در رتبه ۲۲ دنیا قرار گیرد. از این رو ایران بعنوان یک میانگاه تمدنی مهم، دارای تاریخچه‌ای غنی در کشاورزی است.

موم وندی در پایان تصریح کرد: این سابقه طولانی، تنوع اقلیمی و وجود خاک‌های حاصل خیز، پتانسیل بالایی را برای تولید محصولات کشاورزی متنوع فراهم کرده است. با این وجود کشاورزی ایران با چالش‌های متعددی از جمله کمبود آب، تغییرات اقلیمی و مشکلات زیر ساختی مواجه است. با وجود این چالشها، کشاورزی می‌تواند نقشی حیاتی در اقتصاد ایران ایفا کند؛ سرمایه گذاری در تحقیقات کشاورزی، بکارگیری فناوری‌های نوین، ایجاد زیر ساخت‌های مناسب برای نگهداری و حمل و نقل محصولات و توسعه زنجیره‌های ارزش می‌تواند منجر به افزایش تولید، بهبود محصولات و توسعه بازار‌های صادراتی شود. شایان ذکر است که حمایت از فعالیت‌های آموزشی- ترویجی برای توسعه سرمایه‌های انسانی و اجتماعی و همچنین ارائه تسهیلات مالی و بیمه کشاورزی نیز برای تضمین امنیت غذایی و توسعه روستایی ضروری است. با این اقدامات کشاورزی می‌تواند نقش بسزایی در تأمین امنیت غذایی، اشتغال زایی، ارزآوری، توسعه صادرات، توسعه روستایی، افزایش تولید ناخالص داخلی برای برون رفت ازمشکلات موجود و توسعه همکاری‌ها و تعاملات در سطوح منطقه‌ای و بین المللی ایفا نماید.