آیا غربی ها می خواستند شاه برود؟ / پاسخ تفرشی به یک سوال تاریخی

به گزارش خبرگزاری مجله gcorg، اسناد به ما می گوید تا 13 آبان 57 هیچ کشور غربی به خصوص بریتانیا و آمریکا خواهان کنار رفتن شاه نبودند و اگر چه نمی خواستند محمدرضا پهلوی سرکشی بکند اما در عین حال متحد اصلی و راهبردی شاه در منطقه بودند. از 13 آبان 57 به خاطر مسایل مختلف ازجمله بیماری و بی ارادگی شاه، غربی ها تصمیم گرفتند که مانع رفتن او نشوند و یک حکومت آلترناتیو بر سر کار بیاید تا حکومت پهلوی را نگه دارد.

تاکنون ما با روایت های مختلفی درباره ی وقایع و رخدادهای تاریخی مواجه بوده ایم و در دوره ی جدید با توجه به گسترش فضای مجازی و نشر انبوهی از داده ها در شبکه های اجتماعی، بسیاری از مطالب راست و دروغ تاریخی به مخاطبان القا می شود که بررسی صحت و سقم آن برای خوانندگان غیرحرفه ای کار مشکلی است. مجید تفرشی، سندپژوه و کارشناس حوزه ی تاریخ معاصر سال هاست که در مراکز سندی داخل و خارج کشور به تحقیق و پژوهش درباره ی موضوعات مختلف تاریخی پرداخته که حاصل آن ده ها اثر و صدها مقاله ی علمی در نشریات مختلف است. فتاح غلامی خبرنگار جام جم آنلاین با تفرشی درباره ی جنگ روایت ها در تاریخ گفت وگو کرده است. او در ضمن این گفت وگو از تفرشی درباره ی درستی یا نادرستی ادعای دخالت خارجی ها در انقلاب ایران پرسیده است. پاسخ تفرشی را به این پرسش در پی می خوانید:

سیر تحول روی نگاه و روایت تاثیرگذار است. در مورد انقلاب هم ما چند انگاره داریم که باعث شده تاریخ نگاری انقلاب اسلامی ایران قطب بندی شود. متاسفانه ما در داخل کشور در یک دوره ی طولانی با یک انگاره ای مواجه بودیم که واقعیت نداشت اما به هر صورت به عنوان تاریخ نگاری رسمی جمهوری اسلامی تلقی می شد. در مقابل آن یک روایتی داریم که در سال های اخیر بیش تر از سوی رسانه های خارج از کشور و کمتر از طرف مورخانی مثل عباس میلانی که به نوعی ارتباطات مادی و سیاسی بین المللی داشتند ارایه می شده است. آن ها دو قرایت مهم را ترویج کردند که متاسفانه آشکارا ضد تاریخ و با نیت غیرعلمی صورت گرفته است: اول این که القا می کنند حکومت شاه در تمام دوران خود دوره ای سراسر درخشان را طی کرده است. کسانی که مروج این روایت هستند تلاش می کنند که مقطع زمانی 53 تا 55 را به دلایل مختلف ازجمله مسیله ی چند برابر شدن درآمدهای نفتی را به کل دوره ی حکومت محمدرضا شاه بلکه تمام دوره ی پهلوی تعمیم بدهند و در پی آن نتیجه بگیرند که انقلاب کار بیهوده ای بوده است. نکته دوم مورد تاکید این دسته روایت گران این است که خارجی ها در ایران انقلاب کردند تا از شاه انتقام بگیرند. این خرده روایت هایی که بی بی سی، ایران اینترنشنال، من و تو و… ارایه می دهند مبتنی بر این است که به یک سند در برابر صد هزار سند استناد می کنند و در کنار آن به نوعی به دنبال انتقام گیری از قرایت رسمی تاریخ نگاری جمهوری اسلامی تا این گونه القا کنند که اصل انقلاب بیهوده و بی دلیل بوده و مردم ایران اشتباه کردند و البته بخش قلیلی از جامعه در انقلاب شرکت داشتند و در پی آن نشان دهند که شاه، دشمن کشورهای غربی بوده است. مشخص است که تمام این روایت ها مخدوش است و بر اساس همان اسناد انگلیسی و آمریکایی می توان گفت که غربی ها تا سال 1971هیچ گونه اختلافی با شاه نداشتند و از این سال به بعد و به ویژه در پی خروج نیروهای بریتانیا از خلیج فارس و متعاقب آن در سال 73 بعد از پدید آمدن مسایل نفتی، کم کم اختلافاتی میان شاه و غرب پیش آمد که البته مبنایی نبود. همچنین اسناد به ما می گوید تا 13 آبان 57 هیچ کشور غربی به خصوص بریتانیا و آمریکا خواهان کنار رفتن شاه نبودند و اگر چه نمی خواستند محمدرضا پهلوی سرکشی بکند اما در عین حال متحد اصلی و راهبردی شاه در منطقه بودند. از 13 آبان 57 به خاطر مسایل مختلف ازجمله بیماری و بی ارادگی شاه، غربی ها تصمیم گرفتند که مانع رفتن او نشوند و یک حکومت آلترناتیو بر سر کار بیاید تا حکومت پهلوی را نگه دارد. طبیعتا انتخاب اول آن ها یک حکومت نظامی به سرکردگی ارتشبد اویسی بود که البته راه به جایی نبرد، چون شاه از جانب او نگرانی داشت و به تشکیل کابینه از سوی ارتشبد ازهاری رضایت داد. دیگر دولت ها حتی تا زمان روی کار آمدن شاپور بختیار هم مورد حمایت غربی ها قرار داشت. از این پس دولت های غربی در پی آن بودند تا هر کسی که در ایران روی کار می آید غرب ستیز و طرفدار شوروی نباشد. نکته دیگری که در روایت گری مجعول و دروغ این بخش از روایت گران وجود دارد موضوع گوادلوپ است. این که ادعا می شود کشورهای غربی در جلسه گوادلوپ درباره ی کنار گذاشتن حکومت پهلوی و روی کار آمدن امام خمینی تصمیم گیری کردند کاملا حرفی بی پایه و اساس است. بر اساس اسنادی که درباره ی این کنفرانس منتشر شد، اساسا موضوع ایران یک دهم مباحث مورد مذاکره ی دولت های غربی در گوادلوپ نبود و حتی در جریان بحث درباره ی کشورمان مسیله ی حمایت از دولت بختیار مطرح شد.

25957