متن درخواست حکم جلب سیار

درخواست حکم جلب سیار ابزاری قانونی است که به خواهان یا شاکی کمک می کند تا فردی را که از حضور در مراجع قضایی سرباز می زند یا از اجرای حکم دادگاه امتناع می کند، با کمک ضابطین قضایی دستگیر و به دستگاه عدلیه معرفی کند. این درخواست، فرآیند دادرسی و اجرای احکام را تسهیل می نماید و اطمینان از حضور اشخاص در مقابل قانون را فراهم می آورد.

حکم جلب سیار، دستوری قضایی است که به ضابطین قضایی (مانند نیروی انتظامی) اجازه می دهد تا متهم یا محکوم علیه را در هر زمان و مکان، بدون محدودیت جغرافیایی خاص (درون مرزهای کشور)، بازداشت و به مرجع قضایی مربوطه تحویل دهند. این نوع جلب، برخلاف جلب عادی که اغلب محدود به نشانی مشخص است، امکان شناسایی و دستگیری فرد را در صورت متواری بودن یا عدم وجود آدرس ثابت، به شکل گسترده تری فراهم می کند. هدف اصلی از صدور چنین حکمی، تضمین اجرای عدالت، جلوگیری از فرار از قانون، و اجبار افراد به تمکین در برابر اوامر قضایی است. در پرونده های حقوقی، این حکم غالباً برای اجبار محکوم علیه به پرداخت بدهی یا اجرای تعهدات مالی صادر می شود؛ در حالی که در پرونده های کیفری، برای دستگیری متهمی که با وجود احضاریه های مکرر از حضور خودداری کرده، احتمال فرار او وجود دارد، یا برای جلوگیری از تبانی و از بین بردن ادله جرم صادر می گردد.

حکم جلب سیار چیست و در چه مواردی صادر می شود؟

حکم جلب سیار یک ابزار قانونی قدرتمند است که در نظام قضایی برای اطمینان از حضور متهمین یا محکوم علیه در مراجع قضایی یا اجرای احکام صادر می شود. این حکم، به ضابطین قضایی اختیار می دهد تا فرد مورد نظر را در هر نقطه از کشور و در هر زمان دستگیر کنند. تفاوت اصلی آن با جلب عادی در همین گستردگی جغرافیایی و زمانی است؛ در جلب عادی، معمولاً آدرس یا مکان مشخصی برای جلب تعیین می شود و اعتبار آن نیز محدودتر است. اما جلب سیار امکان ردیابی و دستگیری فرد را در صورت متواری بودن یا تغییر مکرر محل اقامت، به شکل مؤثرتری فراهم می آورد.

هدف از صدور این نوع حکم، بسیار روشن است: جلوگیری از فرار افراد از چنگال قانون، تضمین حضور آن ها در مراحل مختلف دادرسی (اعم از تحقیقات، محاکمه و اجرای حکم) و در نهایت، اجرای عدالت. در مواردی که متهم یا محکوم علیه از همکاری با مراجع قضایی سرباز می زند، به احضاریه ها بی توجهی می کند، یا اقدامات او حاکی از قصد فرار از تعهدات قانونی است، مقام قضایی می تواند دستور جلب سیار را صادر نماید. این اختیار به ضابطین قضایی، همچون نیروی انتظامی و پلیس آگاهی، این امکان را می دهد که با سرعت و دقت بیشتری نسبت به اجرای دستور قضایی اقدام کنند و فرد را به مراجع ذی صلاح معرفی نمایند. این مکانیزم قانونی، نقش حیاتی در حفظ نظم عمومی و اعتبار دستگاه قضا ایفا می کند.

جلب سیار در پرونده های حقوقی: درخواست جلب محکوم علیه

در پرونده های حقوقی، زمانی که حکمی به نفع یک شخص (محکوم له) صادر می شود اما طرف مقابل (محکوم علیه) از اجرای آن سرباز می زند و اموالی برای توقیف از او شناسایی نمی شود، قانون ابزاری به نام جلب سیار محکوم علیه در اختیار محکوم له قرار می دهد. این فرآیند با هدف اجبار محکوم علیه به اجرای مفاد حکم صورت می گیرد.

مبانی قانونی و شرایط

مبنای قانونی اصلی برای درخواست جلب سیار محکوم علیه در پرونده های حقوقی، ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است. این ماده بیان می دارد: «اگر محکوم علیه با وجود ابلاغ اجراییه و گذشت مهلت قانونی، نسبت به پرداخت محکوم به یا معرفی اموال برای اجرای حکم اقدام نکند و مال دیگری از او شناسایی نشود، با درخواست محکوم له، تا زمان پرداخت محکوم به یا معرفی مال، بازداشت خواهد شد.» این ماده، ستون فقرات بازداشت محکوم علیه به دلیل عدم پرداخت بدهی است.

شرایط دقیق اعمال این ماده به شرح زیر است:

1. صدور و قطعیت حکم: ابتدا باید یک حکم قضایی قطعی مبنی بر محکومیت مالی یا تعهد خاص صادر شده باشد.
2. صدور اجراییه: پس از قطعیت حکم، اجراییه صادر و به محکوم علیه ابلاغ می شود.
3. گذشت مهلت قانونی و عدم پرداخت: محکوم علیه پس از ابلاغ اجراییه، مهلت قانونی (معمولاً ۱۰ روز) برای اجرای حکم یا معرفی اموال را دارد. در صورت عدم اقدام در این مهلت، شرط عدم پرداخت محقق می شود.
4. عدم شناسایی اموال: مهمترین شرط، عدم شناسایی اموال کافی از محکوم علیه است. یعنی محکوم له باید ثابت کند که هیچ مال قابل توقیفی از محکوم علیه در دسترس نیست. این شامل استعلام از مراجع مختلف مانند اداره ثبت اسناد، بانک ها، راهور و غیره می شود.
5. درخواست محکوم له: بازداشت محکوم علیه تنها با درخواست محکوم له صورت می گیرد و مقام قضایی راساً در این زمینه اقدام نمی کند.

محدودیت ها و استثنائات نیز وجود دارد. برای مثال، اگر محکوم علیه دادخواست اعسار (عدم توانایی مالی برای پرداخت بدهی) تقدیم کرده باشد و این اعسار پذیرفته شود، یا حتی تا زمانی که دادخواست اعسار او در حال رسیدگی است، امکان جلب او به این دلیل وجود ندارد. همچنین، محکومیت های مالی ناشی از جرائم خاص (مانند دیه یا رد مال در جرائم عمدی) ممکن است دارای رویه های متفاوتی باشند که در صلاحیت دادگاه های کیفری است.

چه کسی می تواند درخواست کند؟

درخواست جلب سیار محکوم علیه در پرونده های حقوقی، منحصراً توسط محکوم له (شخصی که حکم به نفع او صادر شده و ذی نفع است) یا وکیل قانونی او می تواند مطرح شود. این بدان معناست که دیگر اشخاص، حتی بستگان نزدیک محکوم له، حق طرح چنین درخواستی را ندارند مگر اینکه دارای وکالت نامه رسمی باشند. وکیل دادگستری با ارائه وکالت نامه معتبر، می تواند به نیابت از موکل خود، لایحه درخواست جلب سیار را تنظیم و به مرجع قضایی تقدیم کند.

مراحل گام به گام درخواست

فرآیند درخواست جلب سیار در پرونده های حقوقی شامل چندین مرحله است که به ترتیب باید طی شود:

1. صدور حکم قطعی و اجراییه: ابتدا باید حکم دادگاه قطعی شده و اجراییه آن توسط شعبه صادرکننده حکم (معمولاً دادگاه بدوی یا تجدیدنظر) صادر شود.
2. ارجاع به اجرای احکام: اجراییه و پرونده مربوطه به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع می گردد.
3. ابلاغ اجراییه به محکوم علیه: واحد اجرای احکام، اجراییه را به محکوم علیه ابلاغ می کند و به او مهلت قانونی برای اجرای حکم یا معرفی اموال می دهد.
4. درخواست استعلام اموال: در صورت عدم پرداخت یا معرفی اموال، محکوم له باید درخواست استعلام از مراجع مختلف (بانک مرکزی، اداره ثبت، راهور، اداره مالیات و غیره) را برای شناسایی اموال محکوم علیه ارائه دهد.
5. عدم شناسایی اموال و تقدیم لایحه: اگر پس از استعلامات، هیچ مال قابل توقیفی از محکوم علیه شناسایی نشد، محکوم له (یا وکیل او) باید یک لایحه درخواست جلب سیار تنظیم و به ریاست اداره اجرای احکام یا شعبه صادرکننده حکم تقدیم کند.
6. صدور دستور جلب: پس از بررسی لایحه و احراز شرایط قانونی (به ویژه عدم شناسایی اموال و عدم اعسار محکوم علیه)، مقام قضایی (معمولاً رئیس یا قاضی اجرای احکام) دستور جلب سیار را صادر می کند.
7. ارجاع به ضابطین قضایی: دستور جلب به کلانتری یا پلیس آگاهی مربوطه ارجاع می شود تا نسبت به دستگیری محکوم علیه اقدام کنند.

نقش اداره اجرای احکام در این فرآیند بسیار محوری است. این اداره مسئول پیگیری ابلاغ اجراییه، انجام استعلامات، و در نهایت نظارت بر اجرای دستورات قضایی از جمله جلب سیار است.

نمونه لایحه درخواست جلب سیار محکوم علیه (حقوقی)

نمونه لایحه شماره 1 (از طرف محکوم له)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام حقوقی [نام شهر]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم له] فرزند [نام پدر] با کد ملی [کد ملی]، خواهان پرونده کلاسه [شماره پرونده] که منجر به صدور دادنامه قطعی به شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] از شعبه [نام شعبه صادرکننده دادنامه] گردیده است، به استحضار آن مقام محترم می رساند:

به موجب دادنامه فوق الذکر، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر محکوم علیه] با کد ملی [کد ملی محکوم علیه]، محکوم علیه این پرونده، به پرداخت مبلغ [مبلغ محکوم به] ریال بابت [نوع محکومیت، مثلاً وجه چک، مهریه، خسارت] در حق اینجانب محکوم گردیده است.

علی رغم ابلاغ اجراییه به شماره [شماره اجراییه] مورخ [تاریخ اجراییه] و گذشت مهلت قانونی مقرر، محکوم علیه تاکنون از اجرای مفاد حکم و پرداخت محکوم به خودداری نموده و هیچ گونه مالی نیز از ایشان برای توقیف و استیفای محکوم به شناسایی نشده است. کلیه استعلامات لازم (از جمله بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد و املاک و راهنمایی و رانندگی) نیز صورت گرفته و حاصلی در پی نداشته است.

نظر به مراتب فوق و با عنایت به ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، از آن مقام محترم تقاضای صدور دستور جلب سیار محکوم علیه فوق الذکر را جهت اجرای حکم و احقاق حقوق اینجانب دارم.

با تشکر و احترام

نام و نام خانوادگی محکوم له: [امضا]

تاریخ: [تاریخ]

توضیح اجزای لایحه:

• ریاست محترم شعبه: مخاطب لایحه که معمولاً قاضی یا رئیس اجرای احکام است.
• شماره پرونده: شماره ای که به پرونده در دادگاه و اجرای احکام اختصاص داده شده است.
• مشخصات طرفین: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر و کد ملی محکوم له و محکوم علیه برای شناسایی دقیق.
• شرح خواسته: توضیح کوتاهی از موضوع حکم و میزان محکومیت.
• دلایل و مستندات: اشاره به دادنامه قطعی، اجراییه و عدم شناسایی اموال به عنوان دلایل توجیهی.
• درخواست: صریحاً تقاضای صدور دستور جلب سیار.
• امضا: امضای محکوم له یا وکیل او.

نمونه لایحه شماره 2 (از طرف وکیل)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام حقوقی [نام شهر]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی وکیل]، وکیل پایه یک دادگستری به وکالت از موکل محترم خود، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی موکل/محکوم له] فرزند [نام پدر موکل] با کد ملی [کد ملی موکل]، در خصوص پرونده اجرایی کلاسه [شماره پرونده] که منتهی به صدور دادنامه قطعی به شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] از شعبه [نام شعبه صادرکننده دادنامه] گردیده است، به استحضار آن مقام محترم می رساند:

به موجب دادنامه قطعی فوق الذکر، محکوم علیه، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر محکوم علیه] با کد ملی [کد ملی محکوم علیه]، به پرداخت [مبلغ محکوم به] ریال بابت [نوع محکومیت] در حق موکل اینجانب محکوم شده است.

با توجه به ابلاغ اجراییه به شماره [شماره اجراییه] مورخ [تاریخ اجراییه] و گذشت مواعد قانونی، محکوم علیه تاکنون از اجرای حکم امتناع نموده و با وجود تلاش های موکل جهت شناسایی اموال، هیچ مال قابل توقیفی از نامبرده به دست نیامده است. استعلامات انجام شده از مراجع ذی ربط نیز موید این امر است.

لذا با استناد به ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و به منظور احقاق حقوق موکل، از آن مقام محترم تقاضای صدور دستور جلب سیار محکوم علیه فوق الذکر را دارم.

پیشاپیش از بذل توجه و دستورات مقتضی حضرتعالی کمال تشکر را دارم.

با احترام

نام و نام خانوادگی وکیل: [امضا]

شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]

تاریخ: [تاریخ]

توضیح تفاوت ها و نکات خاص لایحه وکیل:

در لایحه وکیل، علاوه بر اطلاعات موکل و محکوم علیه، مشخصات وکیل شامل نام و نام خانوادگی و شماره پروانه وکالت نیز ذکر می شود. وکیل در این لایحه به نمایندگی از موکل خود درخواست را مطرح می کند و به وکالت نامه معتبر خود اشاره دارد که به پرونده ضمیمه شده است.

مدارک لازم برای ضمیمه لایحه حقوقی

برای اینکه لایحه درخواست جلب سیار از سوی مرجع قضایی مورد قبول واقع شود، لازم است مدارک زیر به آن ضمیمه گردد:

• کپی برابر اصل دادنامه قطعی: مهمترین مدرک که نشان دهنده وجود یک حکم قطعی و لازم الاجرا است.
• کپی اجراییه: نشان دهنده شروع فرآیند اجرایی و ابلاغ آن به محکوم علیه.
• کپی اوراق ابلاغ: مستنداتی که نشان می دهد اجراییه به درستی به محکوم علیه ابلاغ شده و او از مفاد حکم مطلع بوده است.
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگر درخواست توسط وکیل ارائه می شود، اصل یا کپی برابر اصل وکالت نامه باید ضمیمه شود.
• نتایج استعلامات اموال: گواهی هایی که نشان می دهند هیچ مال قابل توقیفی از محکوم علیه شناسایی نشده است.

جلب سیار در پرونده های کیفری: درخواست جلب متهم

در پرونده های کیفری، حکم جلب سیار متهم ابزاری است که مقام قضایی (بازپرس یا دادیار) برای تضمین حضور متهم در مراحل تحقیقات، محاکمه و جلوگیری از فرار او صادر می کند. این جلب، نقش حیاتی در پیشبرد پرونده های جنایی و تضمین اجرای عدالت دارد.

مبانی قانونی و شرایط

مبنای قانونی اصلی برای درخواست جلب سیار متهم در پرونده های کیفری، ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری است. این ماده می گوید: «در صورت عدم حضور متهم بدون عذر موجه و وجود قرائن و امارات کافی مبنی بر احتمال فرار یا تبانی او با دیگران یا از بین بردن ادله جرم، بازپرس می تواند دستور جلب سیار متهم را صادر کند.» این ماده، چارچوب اصلی برای صدور این دستور است.

شرایط دقیق صدور جلب سیار کیفری عبارتند از:

1. صدور احضاریه و عدم حضور متهم: متهم باید با احضاریه کتبی به مرجع قضایی احضار شده باشد و بدون ارائه عذر موجه، از حضور خودداری کند. احضاریه باید به درستی به او ابلاغ شده باشد.
2. وجود دلایل کافی: مقام قضایی باید دلایل و قرائن کافی برای انتساب اتهام به متهم را در اختیار داشته باشد. این دلایل می توانند شامل شهادت شهود، اقرار، مدارک کتبی و سایر ادله اثباتی باشند.
3. احتمال فرار یا تبانی: یکی از مهمترین شرایط، وجود احتمال قوی برای فرار متهم از دست قانون، یا احتمال تبانی او با دیگر افراد درگیر در جرم، یا امکان از بین بردن مدارک و شواهد جرم توسط او است. این احتمال باید از اوضاع و احوال پرونده و رفتار متهم استنباط شود.
4. عدم دسترسی به متهم: در صورتی که محل اقامت متهم مشخص نباشد یا او به طور عمدی خود را مخفی کرده باشد و امکان ابلاغ احضاریه یا جلب عادی فراهم نباشد، جلب سیار ضرورت پیدا می کند.

تفاوت جلب سیار با جلب معمولی در پرونده های کیفری این است که جلب معمولی اغلب برای یک نشانی مشخص و در یک بازه زمانی محدود صادر می شود و ضابطین قضایی در صورت عدم یافتن متهم در آن نشانی، ممکن است نیاز به دستور جدید داشته باشند. اما جلب سیار، گستره وسیع تری دارد و ضابطین می توانند در هر مکان و زمان، متهم را شناسایی و دستگیر کنند که این امر برای متهمین متواری بسیار کارآمدتر است.

چه کسی می تواند درخواست کند؟

در پرونده های کیفری، درخواست جلب سیار متهم می تواند توسط شاکی یا وکیل قانونی او مطرح شود. با این حال، مقام قضایی (اعم از بازپرس یا دادیار) نیز این اختیار را دارد که راساً و بدون نیاز به درخواست شاکی، در صورت احراز شرایط قانونی، دستور جلب سیار متهم را صادر کند. این قدرت عمل به قاضی این امکان را می دهد که برای حفظ نظم و تسریع در روند رسیدگی، اقدامات لازم را انجام دهد.

مراحل گام به گام درخواست

فرآیند درخواست و صدور جلب سیار در پرونده های کیفری نیز مراحل مشخصی دارد:

1. ثبت شکواییه: ابتدا شاکی باید شکواییه خود را ثبت و مدارک و دلایل اولیه را ارائه دهد.
2. صدور احضاریه برای متهم: مقام قضایی (دادیار یا بازپرس) پس از بررسی اولیه، احضاریه ای برای متهم صادر می کند تا او در مرجع قضایی حاضر شود و از خود دفاع کند.
3. عدم حضور متهم و تقدیم لایحه: در صورتی که متهم بدون عذر موجه در موعد مقرر حاضر نشود و از اوضاع و احوال، احتمال فرار یا تبانی یا از بین بردن ادله جرم وجود داشته باشد، شاکی (یا وکیل او) می تواند با تقدیم لایحه، درخواست صدور دستور جلب سیار را مطرح کند.
4. صدور قرار تامین کیفری یا قرار جلب به دادرسی: در بسیاری از موارد، جلب سیار پس از صدور قرار تامین کیفری (مانند قرار وثیقه یا کفالت) که متهم از تامین آن خودداری کرده، یا پس از صدور قرار جلب به دادرسی و صدور کیفرخواست از سوی دادسرا و عدم دسترسی به متهم صادر می شود.
5. دستور مقام قضایی: بازپرس یا دادیار پس از بررسی لایحه شاکی و احراز شرایط قانونی، دستور جلب سیار متهم را صادر می کند.
6. ارجاع به ضابطین قضایی: دستور جلب به کلانتری یا پلیس آگاهی مربوطه ابلاغ می شود تا نسبت به دستگیری متهم در هر نقطه از کشور اقدام کنند.

ضرورت عدم دسترسی به متهم، عامل کلیدی در این فرآیند است. اگر متهم به راحتی در دسترس باشد، نیازی به جلب سیار نیست و جلب عادی کفایت می کند. اما در مواردی که متهم آگاهانه خود را پنهان کرده یا محل اقامت ثابتی ندارد، جلب سیار تنها راهکار مؤثر است.

نمونه لایحه درخواست جلب سیار متهم (کیفری)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادسرا/دادگاه کیفری [نام شهر] محترم

موضوع: درخواست صدور دستور جلب سیار متهم

پرونده کلاسه: [شماره پرونده]

شاکی: [نام و نام خانوادگی شاکی] فرزند [نام پدر] با کد ملی [کد ملی]

متهم: [نام و نام خانوادگی متهم] فرزند [نام پدر] با کد ملی [کد ملی]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام شاکی یا وکیل شاکی]، شاکی/وکیل شاکی پرونده فوق الذکر، به استحضار آن مقام محترم می رساند:

در خصوص پرونده کلاسه فوق الذکر که موضوع آن [شرح مختصر جرم، مثلاً کلاهبرداری، خیانت در امانت، ضرب و جرح] می باشد، متهم محترم، آقای/خانم [نام متهم]، علی رغم صدور احضاریه های مکرر به شماره های [ذکر شماره احضاریه ها] و ابلاغ قانونی آن ها، از حضور در این مرجع قضایی جهت ادای توضیحات و دفاع از خود استنکاف ورزیده است. آخرین احضاریه به تاریخ [تاریخ آخرین احضاریه] بوده که متهم بدون عذر موجه در موعد مقرر حاضر نگردیده است.

با توجه به عدم حضور مکرر متهم و عدم پاسخگویی ایشان، بیم آن می رود که مشارالیه در صدد فرار از چنگال عدالت باشد و یا اقدام به تبانی با سایر اشخاص و یا از بین بردن ادله و مستندات جرم نماید. دلایل و مستندات کافی برای انتساب اتهام [نوع اتهام] به متهم نیز در پرونده موجود است.

بر اساس ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری که به مقام قضایی اجازه می دهد در صورت عدم حضور متهم و احتمال فرار یا تبانی او، دستور جلب سیار را صادر نماید، از آن مقام محترم تقاضا دارم دستور مقتضی جهت صدور و اجرای حکم جلب سیار متهم فوق الذکر را صادر فرمایید تا ضابطین قضایی در اسرع وقت نسبت به دستگیری ایشان در هر مکان و زمان اقدام کرده و وی را جهت تکمیل تحقیقات و ادامه روند دادرسی به این مرجع معرفی نمایند.

با تشکر و احترام فراوان

نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل شاکی: [امضا]

تاریخ: [تاریخ]

توضیح اجزای لایحه:

• به نام خدا: آغاز لایحه با ذکر نام خداوند.
• ریاست محترم دادسرا/دادگاه کیفری: مخاطب اصلی لایحه.
• شماره پرونده: برای ارجاع دقیق به پرونده.
• موضوع: عنوان لایحه که ماهیت درخواست را مشخص می کند.
• مشخصات شاکی و متهم: برای شناسایی دقیق طرفین.
• شرح واقعه و دلایل عدم حضور: توضیح مختصر از جرم و سابقه عدم حضور متهم در مراجع قضایی.
• استناد قانونی: اشاره صریح به ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری.
• درخواست: تقاضای صریح صدور دستور جلب سیار.
• امضا: امضای شاکی یا وکیل او.

مدارک لازم برای ضمیمه لایحه کیفری

برای همراهی لایحه درخواست جلب سیار متهم در پرونده های کیفری، ارائه مدارک زیر ضروری است:

• کپی شکواییه: اصل یا کپی برابر اصل شکواییه که اساس تشکیل پرونده کیفری است.
• کپی ابلاغیه های عدم حضور متهم: مستنداتی که نشان دهنده ابلاغ احضاریه به متهم و عدم حضور او در جلسات مقرر است.
• دلایل و مستندات اثبات کننده فرار یا عدم دسترسی: هرگونه مدرک، گزارش یا اطلاعاتی که نشان دهد متهم متواری است یا به عمد خود را مخفی کرده و دسترسی به او ممکن نیست (مثلاً گزارش کلانتری مبنی بر عدم شناسایی متهم در آدرس اعلامی).
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگر درخواست توسط وکیل ارائه می شود، وکالت نامه معتبر باید ضمیمه شود.

نکات مهم و کاربردی در خصوص حکم جلب سیار

صدور و اجرای حکم جلب سیار دارای ظرافت ها و نکات حقوقی متعددی است که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف پرونده، یعنی درخواست کننده و فرد تحت تعقیب، اهمیت دارد. در ادامه به برخی از مهمترین این نکات می پردازیم:

مدت اعتبار حکم جلب سیار

حکم جلب سیار دارای یک مدت اعتبار محدود است که معمولاً توسط مقام قضایی صادرکننده حکم تعیین می شود. این مدت معمولاً سه ماه تا شش ماه است، اما در برخی موارد و با توجه به پیچیدگی پرونده، می تواند بیشتر نیز باشد. پس از انقضای این مدت، حکم جلب خود به خود باطل نمی شود، بلکه قابلیت اجرایی خود را از دست می دهد و ضابطین قضایی دیگر نمی توانند بر اساس آن اقدام به دستگیری فرد کنند. در صورت نیاز، محکوم له یا شاکی باید با ارائه لایحه ای جدید و ذکر دلایل موجه، تقاضای تمدید حکم جلب سیار را به مقام قضایی ارائه دهد. مقام قضایی پس از بررسی شرایط و لزوم ادامه تعقیب، می تواند دستور تمدید حکم را صادر کند. بنابراین، پیگیری منظم اعتبار حکم و تمدید به موقع آن برای درخواست کننده ضروری است.

امکان لغو حکم جلب سیار

حکم جلب سیار، ابدی نیست و تحت شرایطی می توان آن را لغو کرد. مهمترین شرایط و رویه های لغو حکم جلب سیار عبارتند از:

1. حضور متهم/محکوم علیه: اگر فردی که حکم جلب سیار او صادر شده، خود را داوطلبانه به مرجع قضایی معرفی کند و حاضر به تمکین از دستورات دادگاه شود، حکم جلب او لغو می گردد.
2. اجرای حکم/تعهد: در پرونده های حقوقی، اگر محکوم علیه محکوم به را پرداخت کند یا تعهد خود را اجرا نماید، دلیلی برای ادامه جلب وجود نخواهد داشت و حکم لغو می شود.
3. توافق طرفین: در برخی موارد، شاکی و متهم/محکوم علیه می توانند با یکدیگر به توافق برسند (مثلاً پرداخت بدهی به صورت اقساط، یا جلب رضایت شاکی در پرونده های کیفری قابل گذشت) و این توافق را به دادگاه ارائه دهند. در صورت تأیید دادگاه، حکم جلب لغو خواهد شد.
4. وثیقه یا کفالت: در پرونده های کیفری، اگر متهم پس از دستگیری یا پیش از آن، با تودیع وثیقه یا معرفی کفیل، قرار تأمین صادر شده را بپذیرد، حکم جلب او لغو و با آزادی او تا زمان محاکمه موافقت می شود.

درخواست لغو حکم جلب سیار توسط خود فرد تحت تعقیب، وکیل او، یا حتی شاکی/محکوم له (در صورت توافق) به مرجع قضایی صادرکننده حکم تقدیم می شود و مقام قضایی پس از بررسی و احراز شرایط، دستور لغو را صادر می کند.

نحوه پیگیری اجرای حکم جلب سیار

پیگیری اجرای حکم جلب سیار برای درخواست کننده، امری حیاتی است. این پیگیری از دو مسیر اصلی انجام می شود:

1. از طریق شعبه صادرکننده حکم: ابتدا باید به شعبه ای که دستور جلب سیار را صادر کرده (واحد اجرای احکام در پرونده های حقوقی یا دادسرا/دادگاه در پرونده های کیفری) مراجعه کرد. می توانید از طریق سیستم ثنا یا مراجعه حضوری، از وضعیت پرونده و اینکه آیا حکم جلب به ضابطین قضایی ابلاغ شده یا خیر، مطلع شوید.
2. از طریق کلانتری/آگاهی: پس از اطمینان از ابلاغ حکم جلب به ضابطین قضایی، می توانید با مراجعه به کلانتری یا اداره آگاهی مربوط به محل وقوع جرم یا آخرین محل اقامت متهم/محکوم علیه، پیگیر وضعیت اجرای حکم شوید. این مراجع مسئولیت دستگیری فرد را بر عهده دارند. گاهی اوقات ارائه اطلاعات جدید درباره محل اختفاء یا تردد فرد می تواند به ضابطین در اجرای سریع تر حکم کمک کند.

مسئولیت ضامن در صورت عدم حضور متهم

یکی از سوالات پرتکرار و مهم، به مسئولیت ضامن در پرونده های کیفری مربوط می شود. در مواردی که متهم با معرفی یک ضامن یا کفیل از بازداشت موقت آزاد می شود، ضامن تعهد می کند که متهم را در هر زمان که توسط مرجع قضایی احضار شود، حاضر کند. اگر متهم با وجود احضاریه از حضور در دادگاه سرباز زند و متواری شود، ضامن مسئولیت مستقیم پیدا می کند. در این حالت، مقام قضایی به ضامن اخطار می دهد که متهم را در مهلت مقرر (معمولاً ۲۰ روز) معرفی کند. در صورت عدم معرفی متهم در این مهلت، مبلغ وثیقه تودیع شده توسط ضامن (در صورت وثیقه) ضبط شده یا در صورت کفالت، ضامن ملزم به پرداخت مبلغ کفالت نامه به صندوق دولت می گردد. بنابراین، ضامن باید همواره از وضعیت متهم اطلاع داشته باشد و در صورت عدم حضور او، باید خود در پی معرفی متهم به مراجع قضایی باشد تا از پرداخت مبلغ تعهد شده معاف گردد.

محدوده جغرافیایی اجرای حکم جلب سیار

حکم جلب سیار همانطور که از نامش پیداست، دارای محدوده جغرافیایی گسترده ای است. این حکم در سراسر کشور جمهوری اسلامی ایران قابل اجرا است. یعنی ضابطین قضایی می توانند فرد تحت تعقیب را در هر استان، شهر یا روستایی در داخل مرزهای ایران دستگیر کنند. با این حال، محدودیت های بین المللی وجود دارد. حکم جلب سیار صادره از محاکم ایران، در خارج از کشور به طور خودکار قابل اجرا نیست. برای دستگیری فرد در خارج از مرزها، نیاز به فرآیندهای پیچیده تر حقوقی بین المللی مانند اینترپل (پلیس بین الملل) و معاهدات استرداد مجرمین است که مستلزم هماهنگی بین المللی بین کشورها و طی مراحل قانونی خاص خود است. بنابراین، اگر فرد از کشور خارج شده باشد، فرآیند جلب سیار داخلی کارایی خود را از دست می دهد و باید از طریق مراجع بین المللی اقدام کرد.

تفاوت با ممنوع الخروجی

حکم جلب سیار و ممنوع الخروجی دو ابزار قانونی متفاوت با اهداف و کاربردهای مجزا هستند:

1. هدف:
   • جلب سیار: هدف دستگیری و بازداشت فرد و آوردن او به مرجع قضایی یا اجرای حکم است.
   • ممنوع الخروجی: هدف جلوگیری از خروج فرد از کشور است تا او در دسترس مراجع قضایی بماند یا بدهی های خود را تسویه کند.
2. ماهیت:
   • جلب سیار: یک دستور فعال برای بازداشت فیزیکی است.
   • ممنوع الخروجی: یک محدودیت سفر است که از طریق اداره گذرنامه اعمال می شود.
3. شرایط صدور:
   • جلب سیار: نیاز به عدم حضور، احتمال فرار/تبانی یا عدم پرداخت بدهی دارد.
   • ممنوع الخروجی: می تواند به دلیل بدهی مالی (بدهکاران مالیاتی، بانکی، مهریه)، تعهدات نظام وظیفه، یا اتهامات کیفری صادر شود، حتی اگر فرد فعلاً متواری نباشد.
4. اجرا:
   • جلب سیار: توسط ضابطین قضایی (نیروی انتظامی) در هر نقطه از کشور اجرا می شود.
   • ممنوع الخروجی: در مبادی خروجی کشور (فرودگاه ها، مرزها) اجرا می شود.

بنابراین، این دو دستور قضایی اگرچه هر دو فرد را محدود می کنند، اما از نظر نحوه اعمال و هدف نهایی کاملاً از یکدیگر متمایز هستند و ممکن است به طور همزمان برای یک فرد صادر شوند.

هزینه های مربوط به درخواست جلب سیار

درخواست جلب سیار در بیشتر موارد مستلزم پرداخت هزینه دادرسی جداگانه نیست و جزئی از فرآیند اجرایی پرونده محسوب می شود. هزینه اصلی مربوط به ثبت شکواییه اولیه در پرونده های کیفری یا ثبت دادخواست اولیه در پرونده های حقوقی است که در زمان آغاز دعوی پرداخت می شود. با این حال، ممکن است برخی هزینه های جانبی وجود داشته باشد، مانند هزینه های مربوط به دریافت کپی برابر اصل مدارک، یا هزینه هایی که وکیل بابت تنظیم لایحه و پیگیری پرونده دریافت می کند. همچنین، در صورتی که نیاز به استعلامات گسترده از مراجع مختلف برای شناسایی اموال در پرونده های حقوقی باشد، هر استعلام ممکن است هزینه جداگانه ای داشته باشد که باید توسط محکوم له پرداخت شود. لذا، اگرچه خود درخواست جلب سیار معمولاً بدون هزینه مستقیم اضافی است، اما فرآیند کلی که منجر به آن می شود، شامل هزینه هایی خواهد بود.

نتیجه گیری

حکم جلب سیار ابزاری قانونی و قدرتمند در دادرسی های حقوقی و کیفری است که نقش مهمی در تضمین اجرای عدالت و تمکین افراد در برابر قانون ایفا می کند. این حکم، امکان دستگیری متهمین فراری یا محکوم علیه های متواری را در سراسر کشور فراهم می آورد و از این رو، آگاهی از نحوه درخواست، شرایط صدور و پیگیری آن برای تمامی ذی نفعان از جمله شاکیان، محکوم له ها، وکلا و عموم مردم ضروری است. در این مقاله به صورت جامع به مبانی قانونی، مراحل، شرایط و نکات کلیدی مربوط به متن درخواست حکم جلب سیار در هر دو حوزه حقوقی و کیفری پرداخته شد و نمونه های لایحه مرتبط نیز ارائه گردید. دقت در تنظیم درخواست و پیگیری مستمر، از عوامل موفقیت در استفاده از این ابزار قانونی است. همواره توصیه می شود برای هرگونه اقدام حقوقی، به منظور اطمینان از صحت و کارآمدی فرآیند، با وکلای مجرب و متخصص مشورت نمایید.