خلاصه کتاب خاطرات ثریا پهلوی ( نویسنده ثریا اسفندیاری بختیاری )

کتاب خاطرات ثریا پهلوی روایتی دست اول از زندگی ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی است که فراز و نشیب های زندگی او را در دربار ایران و پس از آن، از عشق تا جدایی، با زبانی صمیمانه و پر از احساس به تصویر می کشد. این اثر به عنوان سندی ارزشمند از تاریخ معاصر ایران، به ویژه دوره پهلوی دوم، اهمیت بسزایی دارد.

این خاطرات، نه تنها دریچه ای به زندگی خصوصی یکی از ملکه های ایران می گشاید، بلکه وقایع مهم تاریخی را از دیدگاه شخصی زنی روایت می کند که در مرکز تحولات قرار داشت. مطالعه این کتاب برای درک عمیق تر روابط انسانی در دربار، فشارهای سیاسی و اجتماعی، و سرنوشت زنانی که در کانون توجهات بودند، ضروری است. هدف این مقاله، ارائه یک خلاصه جامع و تحلیلی از کتاب خاطرات ثریا پهلوی است؛ تلاشی برای فراتر رفتن از معرفی صرف و رسیدن به لایه های پنهان این اثر، با تحلیل مضامین کلیدی و جایگاه تاریخی آن.

مقدمه: دریچه ای به جهان ملکه ایران و اهمیت خاطرات او

کتاب خاطرات ثریا پهلوی، نوشته ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین ملکه ایران در دوران پهلوی دوم، یکی از مهم ترین منابع دست اول برای شناخت تاریخ معاصر ایران و زندگی دربار پهلوی است. این اثر که ترجمه اولیه آن به فارسی، سال ها پیش از انتشار کاخ تنهایی صورت گرفته، نگاهی صمیمی و اغلب بی پرده به دوران ملکه بودن و چالش های پس از آن دارد.

خواندن این خاطرات به ما کمک می کند تا فراتر از روایت های رسمی و تاریخی، با ابعاد انسانی و احساسی زندگی یک زن جوان که ناگهان خود را در کانون قدرت و انتظارات فراوان می بیند، آشنا شویم. این کتاب نه تنها به عنوان یک سند تاریخی، بلکه به عنوان یک روایت شخصی پرکشش از عشق، وظیفه، تنهایی و سرنوشت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مقاله پیش رو، می کوشد تا خلاصه ای عمیق و تحلیلی از محتوای این کتاب ارائه دهد و خوانندگان را با مهم ترین نکات و پیام های آن آشنا سازد.

از بختیاری تا دربار: زندگی ثریا اسفندیاری پیش و پس از ملکه شدن

ثریا اسفندیاری بختیاری، نامی که با زیبایی، غم و سرنوشتی پرفراز و نشیب گره خورده است. برای درک بهتر خاطرات و تحلیل های او، ابتدا باید به ریشه ها و چگونگی ورودش به دنیای دربار نگاهی دقیق تر بیندازیم.

ریشه ها و کودکی: آغاز یک داستان

ثریا در اول تیرماه ۱۳۱۱ خورشیدی (۲۲ ژوئن ۱۹۳۲ میلادی) در اصفهان متولد شد. او فرزند خلیل اسفندیاری، از ایلخانان مقتدر بختیاری و سفیر سابق ایران در آلمان، و اوا کارل، زنی آلمانی بود. این ترکیب خانوادگی، ثریا را از همان ابتدا با دو فرهنگ متفاوت آشنا ساخت. کودکی او بین ایران و آلمان سپری شد؛ ابتدا در اصفهان و سپس در برلین. این تجربه دوگانه، تأثیر عمیقی بر شخصیت و جهان بینی او گذاشت و او را به زنی با دیدگاه های وسیع تر و درکی متفاوت از مسائل تبدیل کرد.

خانواده اسفندیاری از جمله خانواده های پرنفوذ و ثروتمند بختیاری بودند که نقش مهمی در تاریخ سیاسی ایران ایفا کرده بودند. این پیشینه قدرتمند، در کنار آموزش های اروپایی، ثریا را برای ورود به دنیای سیاست و دربار آماده می ساخت، هرچند که او در آن زمان آرزوهای دیگری در سر داشت.

ازدواج با محمدرضا شاه: ورود به کاخ سلطنت

انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا شاه، پس از جدایی او از فوزیه، توسط شمس پهلوی، خواهر بزرگتر شاه، صورت گرفت. شمس در یک مهمانی در سفارت ایران در لندن، ثریا را پسندید و مسئله را با خانواده اش در میان گذاشت. ثریا در خاطرات خود به صراحت بیان می کند که بزرگ ترین آرزویش پیش از ملکه شدن، هنرپیشگی در سینما بوده و حتی با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.

با این حال، دیدار اول شاه و ثریا در تهران، به علاقه مندی دو طرف انجامید. مراسم نامزدی در ۶ دی ۱۳۲۹ برگزار شد، اما بیماری حصبه ثریا، برگزاری مراسم ازدواج را به تعویق انداخت. در نهایت، تشریفات عقد و ازدواج با سادگی بیشتری در ۲۳ بهمن ۱۳۲۹ (۱۲ فوریه ۱۹۵۱) برگزار شد و ثریا رسماً ملکه ایران شد. این ازدواج نه تنها یک پیوند زناشویی، بلکه آغاز ورود ثریا به دنیایی کاملاً جدید، پر از انتظارات، پروتکل ها و مسئولیت های سلطنتی بود.

ملکه ایران: چالش ها و مسئولیت ها

ورود به دربار پهلوی برای ثریا، با چالش های فراوانی همراه بود. او به عنوان یک زن جوان با روحیه ای نسبتاً آزاد و اروپایی، باید خود را با آداب و رسوم خشک دربار، انتظارات خانواده سلطنتی و پروتکل های سفت و سخت یک ملکه تطبیق می داد. در کتاب خاطرات ثریا اسفندیاری بختیاری، او به تفصیل از این دشواری ها سخن می گوید. روابط او با برخی از اعضای خانواده شاه، به ویژه ملکه مادر و خواهران شاه، پیچیدگی های خاص خود را داشت.

با این حال، ثریا به سرعت خود را با نقش جدیدش تطبیق داد و در کنار شاه، در بسیاری از سفرهای خارجی و رویدادهای دیپلماتیک حضور یافت. او در خاطراتش به فشارهای روانی ناشی از زندگی در کانون توجه و مسئولیت های سنگین یک ملکه اشاره می کند؛ جایی که هر حرکت و کلام او زیر ذره بین قرار داشت.

خلاصه محتوایی کتاب: روایتی از عشق، قدرت و سرنوشت

کتاب خاطرات ثریا پهلوی، بیش از یک زندگی نامه، روایتی عمیق و پر احساس از فراز و نشیب های زندگی یک زن است که ناخواسته وارد صحنه قدرت می شود. ثریا با جزئیات و صداقتی کم نظیر، احساسات و تجربیاتش را از روزهای نخست دربار تا جدایی دردناک، بیان می کند.

روزهای نخست دربار و چالش های تازه

ثریا در ابتدای ورود به دربار، با هیجان و امید به آینده ای روشن قدم می گذارد. اما این هیجان به زودی جای خود را به دشواری ها و تلاش برای یافتن جایگاه خود در میان خانواده سلطنتی و دربار می دهد. او از تلاش برای ایجاد رابطه ای صمیمی با شاه، در عین مواجهه با نفوذ اطرافیان و پیچیدگی های روابط خانوادگی دربار می نویسد. این بخش از خاطرات، تصویری زنده از تضاد میان آرزوهای شخصی ثریا و واقعیت های زندگی در یک قصر سلطنتی ارائه می دهد.

ملکه در آستانه تحولات سیاسی و اجتماعی

دوران ملکه بودن ثریا، مصادف با یکی از پر تلاطم ترین دوره های تاریخ معاصر ایران بود؛ دوره ملی شدن صنعت نفت و ماجرای دکتر مصدق. خاطرات ثریا پهلوی، بازتاب این وقایع مهم سیاسی را از دیدگاه شخصی ملکه به تصویر می کشد. او اگرچه مستقیماً در سیاست دخالت نداشت، اما شاهد و ناظر دست اول اتفاقات بود و تأثیر آن ها را بر زندگی روزمره دربار و حتی روابط شخصی خود با شاه حس می کرد.

از جمله مهم ترین بخش های این دوره، تجربه فرار و بازگشت شاه و ملکه در پی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است. ثریا با جزئیات از ترس ها، نگرانی ها و امیدهای آن دوران می نویسد و لحظات پر استرس انتظار برای روشن شدن سرنوشت سلطنت و زندگی خود را بازگو می کند. این بخش ها، ارزش تاریخی بالایی دارند، زیرا دیدگاهی متفاوت از یکی از مهم ترین نقاط عطف تاریخ ایران ارائه می دهند.

ثریا در خاطرات خود می نویسد: در آن لحظات پر از تردید، تنها چیزی که اهمیت داشت، امید به بازگشت و حفظ آنچه ساخته بودیم، بود. ترسی عمیق اما در عین حال اراده ای قوی برای ادامه راه در وجودمان موج می زد.

بحران جانشینی و جدایی دردناک

شاید غم انگیزترین و مهم ترین بخش زندگی نامه ثریا پهلوی، به بحران جانشینی و جدایی او از شاه مربوط می شود. فشارهای دربار و جامعه بر مسئله عدم توانایی بارداری ثریا، روز به روز بیشتر می شد. تلاش های بی ثمر برای درمان و درماندگی در برابر سرنوشت، او را به تصمیم نهایی برای طلاق نزدیک کرد. ثریا با صداقت و رنج فراوان، دلایل این جدایی را از زبان خود بیان می کند؛ جدایی که نه بر پایه عدم عشق، بلکه بر مبنای وظیفه سلطنتی و نیاز به داشتن ولیعهد صورت گرفت.

این بخش از کتاب، سرشار از احساسات عمیق تنهایی، حس از دست دادن و دردی است که ملکه سابق پس از ترک دربار و آغاز فصل جدیدی از زندگی اش تجربه کرد. او از تلخی جدایی و رها شدن در دنیایی که دیگر به آن تعلق نداشت، می نویسد.

زندگی پس از دربار (بر اساس محتوای کتاب خاطرات)

پس از جدایی، ثریا اسفندیاری بختیاری زندگی جدیدی را آغاز کرد. کتاب خاطرات ثریا، اگرچه بیشتر بر دوران ملکه بودن او متمرکز است، اما به سفرها، فعالیت ها و تلاش های او برای بازتعریف هویتش پس از ترک دربار نیز اشاره هایی دارد. او به اروپا و آمریکا سفر کرد، در محافل اجتماعی حضور یافت و حتی مدتی به بازیگری در سینما پرداخت، هرچند این تجربه ها هرگز نتوانستند جایگاه و عشق از دست رفته اش را پر کنند. این بخش ها، تصویری از زنی ارائه می دهند که با وجود تمام سختی ها، تلاش می کند زندگی جدیدی برای خود بسازد، اما همواره سایه گذشته بر او سنگینی می کند.

مضامین اصلی و پیام های پنهان خاطرات ثریا پهلوی

کتاب خاطرات ثریا پهلوی فراتر از یک روایت تاریخی، آینه ای است که مضامین عمیق انسانی و اجتماعی را منعکس می کند. تحلیل این مضامین به درک بهتر جهان بینی ثریا و شرایط دوران او کمک می کند.

تنهایی در اوج قدرت و شهرت

یکی از اصلی ترین مضامین این کتاب، حس تنهایی است که ثریا حتی در اوج قدرت و محبوبیت تجربه می کند. او به عنوان ملکه ایران، در کاخ های پر زرق و برق زندگی می کرد و مورد توجه همگان بود، اما درونی ترین احساساتش را به ندرت با کسی در میان می گذاشت. این تنهایی پس از جدایی از شاه و ترک دربار، رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد و به انزوایی عمیق تر منجر می شود. ثریا در صفحات کتاب خود از این احساس غم انگیز و بار سنگین شهرت و جایگاهش می نویسد که او را از داشتن یک زندگی عادی و روابط صمیمانه محروم ساخته بود.

تضاد میان عشق و وظیفه سلطنتی

خاطرات ثریا اسفندیاری به وضوح نشان دهنده تضاد غم انگیز میان عشق عمیق او به محمدرضا شاه و وظیفه سنگین سلطنتی برای داشتن وارث است. ثریا بارها بر عشقش به شاه تأکید می کند و این پیوند عاطفی را هسته مرکزی زندگی اش در دربار می داند. اما نیاز به جانشینی و فشارهای بی امان از سوی دربار و سنت های حاکم، این عشق را تحت الشعاع قرار می دهد و در نهایت به جدایی می انجامد. این مضمون، بار دراماتیک و انسانی کتاب را دوچندان می کند و خواننده را با ابعاد دشوار انتخاب میان احساسات شخصی و مسئولیت های عمومی آشنا می سازد.

جبر سرنوشت و تقدیر محتوم

در سراسر کتاب خاطرات ثریا پهلوی، نگاهی تقدیرگرایانه به زندگی و اتفاقات به چشم می خورد. ثریا بسیاری از وقایع، به ویژه مسئله نازایی و جدایی اش را به عنوان جبر سرنوشت و تقدیری محتوم می بیند که از اراده او خارج است. این دیدگاه، اگرچه ممکن است از منظر تحلیل های سیاسی مورد نقد قرار گیرد، اما بیانگر احساس عجز و ناامیدی زنی است که در برابر نیروهای قدرتمند سنت و سیاست، احساس ناتوانی می کند. این مضمون به خواننده کمک می کند تا با جنبه های روانشناختی و فلسفی زندگی ثریا نیز آشنا شود.

جایگاه زن در دربار پهلوی

این خاطرات، تصویری گویا از جایگاه و محدودیت های یک زن، حتی در قامت ملکه، در دربار پهلوی ارائه می دهد. از ثریا انتظار می رفت که نه تنها همسر شاه باشد، بلکه وارثی برای ادامه سلسله پهلوی به دنیا آورد. فشارهای ناشی از این انتظار، از دیدگاه ثریا به خوبی به تصویر کشیده شده است. او نشان می دهد که چگونه یک ملکه، با وجود تمام قدرت ظاهری، در بسیاری از ابعاد زندگی شخصی خود، محدود و تحت تأثیر انتظارات جامعه و دربار بوده است.

تصویری انسانی از محمدرضا شاه و دربار

یکی از نکات برجسته محتوای کتاب خاطرات ثریا، ارائه تصویری کمتر رسمی و بیشتر انسانی از محمدرضا شاه و اطرافیان اوست. ثریا، شاه را نه فقط به عنوان یک پادشاه، بلکه به عنوان همسری دوست داشتنی و مردی با احساسات و ضعف های انسانی معرفی می کند. او از لحظات صمیمانه، خوشی ها و حتی نگرانی های شاه می نویسد که کمتر در تاریخ نگاری های رسمی به آن ها پرداخته شده است. این نگاه شخصی، به خواننده کمک می کند تا درک جامع تری از روابط درونی دربار و شخصیت های اصلی آن پیدا کند.

خاطرات ثریا پهلوی در برابر کاخ تنهایی: ابهام زدایی برای خوانندگان

برای بسیاری از علاقه مندان به زندگی نامه ثریا پهلوی، این ابهام وجود دارد که کدام کتاب، روایت اصلی و کامل خاطرات اوست. در واقع، ثریا اسفندیاری بختیاری دو اثر مهم خاطره گونه منتشر کرده است که لازم است تفاوت های آن ها روشن شود.

چرا دو کتاب خاطرات؟ تفاوت ها و شباهت ها

تفاوت اصلی میان این دو اثر به زمان نگارش، هدف انتشار و عمق جزئیات بازمی گردد. خاطرات ثریا پهلوی که مورد بحث این مقاله است، معمولاً به ترجمه مجموعه مقالاتی اشاره دارد که ابتدا در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی، پس از جدایی ثریا، در روزنامه ها و مجلات مختلف اروپایی و آمریکایی منتشر شد و سپس به صورت کتاب گردآوری گشت. این اثر، دیدگاه های اولیه و تا حدودی محتاطانه تر ثریا را منعکس می کند. اما کاخ تنهایی (Le Palais des Solitudes)، اثری جامع تر و عمیق تر است که سال ها بعد، در سال ۱۹۹۱ (پس از انقلاب ایران و در اواخر عمر ثریا) به زبان فرانسه نوشته شد و جزئیات و تحلیل های بیشتری را فاش می کند. می توان گفت که خاطرات ثریا پهلوی نسخه اولیه و کاخ تنهایی نسخه تکمیلی و پخته تر از دیدگاه های اوست.

ویژگی های خاطرات ثریا پهلوی (کتاب مورد بحث)

کتاب خاطرات ثریا پهلوی که در ایران نیز بارها ترجمه و منتشر شده، بیشتر بر دوران ملکه بودن ثریا و ماجرای ازدواج و جدایی او تمرکز دارد. این کتاب، با لحنی اغلب احساسی و صمیمی، به شرح وقایع زندگی شخصی او در دربار و تعاملاتش با شاه و اطرافیان می پردازد. دیدگاه های سیاسی در این کتاب کمتر عمیق و تحلیلی هستند و بیشتر بازتابی از برداشت های شخصی ثریا از وقایع مهمی چون ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد را ارائه می دهد. این اثر برای کسانی که به دنبال درک اولیه و احساسی از دوران ملکه ثریا هستند، منبعی عالی محسوب می شود.

نگاهی به کاخ تنهایی (Le Palais des Solitudes)

کتاب کاخ تنهایی که در سال ۱۹۹۱ منتشر شد، به مراتب جامع تر و صریح تر است. در این کتاب، ثریا با فاصله زمانی بیشتری نسبت به وقایع، با لحنی تحلیلی تر و جزئیات بیشتر به مسائل می پردازد. او در این اثر به صراحت از نقش سازمان سیا در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ سخن می گوید، که در خاطرات ثریا اسفندیاری بختیاری اولیه کمتر به آن اشاره شده بود. کاخ تنهایی همچنین نگاه عمیق تری به زندگی ثریا پس از دربار، روابط عاطفی او با افراد مختلف و تأملاتش درباره سرنوشت ایران پس از انقلاب دارد. این کتاب، برای پژوهشگران و کسانی که به دنبال تحلیل های عمیق تر و جزئیات بیشتری از تاریخ معاصر ایران پهلوی از دیدگاه ثریا هستند، منبعی غنی تر محسوب می شود.

بسیاری از مورخان معتقدند که کاخ تنهایی به دلیل فاصله زمانی بیشتر از وقایع و آزادی بیان بیشتر ثریا پس از انقلاب، روایتی کامل تر و جسورانه تر از زندگی اوست، در حالی که خاطرات ثریا پهلوی حس و حال لحظات اولیه را بهتر منتقل می کند.

نقد و بررسی: ارزش تاریخی و ادبی کتاب خاطرات

کتاب خاطرات ثریا پهلوی، مانند هر اثر زندگی نامه ای دیگر، دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود است که از منظر تاریخی و ادبی قابل بررسی است.

ارزش سند تاریخی و نگاه دست اول

مهم ترین ارزش این کتاب، ماهیت سند تاریخی آن است. خاطرات ثریا، نگاهی دست اول و بی واسطه به دربار پهلوی و وقایع سیاسی مهم از منظر یکی از بازیگران اصلی آن دوره ارائه می دهد. این کتاب، به ویژه برای پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، منبعی ارزشمند است تا با دیدگاه های داخلی دربار، روابط قدرت و تأثیر وقایع بزرگ بر زندگی شخصی افراد آشنا شوند. روایت ثریا از ملی شدن صنعت نفت، کودتای ۲۸ مرداد و بحران جانشینی، اگرچه ممکن است فاقد تحلیل های سیاسی عمیق باشد، اما به عنوان بازتابی از برداشت ها و احساسات زنی که در قلب این حوادث قرار داشت، اهمیت ویژه ای دارد.

سبک نگارش و صداقت بیان

نقد کتاب خاطرات ثریا پهلوی از منظر ادبی، به سادگی، صداقت و روانی بیان آن اشاره دارد. ثریا با زبانی صمیمانه و بی تکلف، احساسات عمیق و تجربیات شخصی خود را بیان می کند. این سادگی در نگارش، به جذابیت روایت می افزاید و خواننده را به راحتی با خود همراه می سازد. تمرکز بر احساسات شخصی، غم ها، شادی ها، ترس ها و امیدها، به کتاب بعد انسانی قوی تری می بخشد. این صداقت در بیان، یکی از دلایل اصلی ماندگاری و محبوبیت این کتاب در میان خوانندگان فارسی زبان است.

انتقادات و محدودیت های احتمالی

با وجود تمام ارزش ها، کتاب خاطرات ثریا پهلوی ممکن است از سوی برخی منتقدان با انتقاداتی نیز روبرو شود. یکی از این انتقادات می تواند به عدم تحلیل عمیق سیاسی وقایع مهم اشاره داشته باشد. ثریا بیشتر بر جنبه های شخصی و احساسی تأکید می کند و کمتر به تحلیل های کلان سیاسی می پردازد، که البته با توجه به ماهیت خاطرات شخصی، امری طبیعی است. همچنین، برخی ممکن است این کتاب را به دلیل انتشار اولیه در نشریات و تحت تأثیر شرایط خاص، روایتی تا حدودی محتاطانه و نه کاملاً بی پرده بدانند، که این نقد بیشتر در مقایسه با کاخ تنهایی مطرح می شود. با این حال، این محدودیت ها از ارزش کلی کتاب به عنوان یک سند تاریخی و یک روایت انسانی پرکشش نمی کاهد.

در نهایت، معرفی کتاب خاطرات ثریا پهلوی به عنوان اثری که به ما امکان می دهد به دنیای درونی و بیرونی یکی از مهم ترین شخصیت های تاریخ معاصر ایران وارد شویم، اهمیت بسزایی دارد. این کتاب، نه تنها پرتره ای از ملکه با چشمان غمگین ارائه می دهد، بلکه تصویری از دورانی پر آشوب از تاریخ ایران را از لنز نگاه یک شاهد دست اول بازگو می کند.

نتیجه گیری: میراث ملکه با چشمان غمگین

خلاصه کتاب خاطرات ثریا پهلوی، نه تنها ما را با جزئیات زندگی پرفراز و نشیب ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی آشنا می کند، بلکه دریچه ای به درک عمیق تر از دوران ملکه بودن او و تأثیر وقایع تاریخی بر سرنوشت شخصی اش می گشاید. این کتاب، با زبانی صمیمانه و سرشار از احساس، تصویری انسانی از زنی ارائه می دهد که در اوج قدرت، با چالش های تنهایی، وظیفه و جبر سرنوشت روبرو بود. روایت او از جدایی ثریا از شاه و زندگی پس از دربار، بخش های تأثیرگذار این خاطرات را تشکیل می دهند.

کتاب خاطرات ثریا اسفندیاری بختیاری، به عنوان یک سند تاریخی ارزشمند، دیدگاه های دست اولی را از وقایع مهمی چون ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از منظر دربار ارائه می دهد. مضامین اصلی آن، از جمله تنهایی در کانون توجه، تضاد میان عشق و وظیفه، و جایگاه زن در آن دوران، از اهمیت ویژه ای برخوردارند. اگرچه این کتاب ممکن است از نظر تحلیل سیاسی عمق کمتری داشته باشد و با کاخ تنهایی تفاوت هایی ساختاری و محتوایی داشته باشد، اما محتوای کتاب خاطرات ثریا به دلیل صداقت و سادگی بیان، همچنان اثری جذاب و ماندگار است.

در نهایت، مطالعه کامل کتاب خاطرات ثریا پهلوی به خوانندگان کمک می کند تا با عمق بیشتری از جزئیات، احساسات و تأملات ملکه با چشمان غمگین آشنا شوند و جایگاه او را در تاریخ و حافظه جمعی ایران درک کنند. این کتاب، میراثی از یک ملکه از دست رفته است که همچنان می تواند روشنگر ابعاد مختلفی از تاریخ پر افت و خیز سرزمین ما باشد.