خلاصه کتاب در آغاز زن بود ( نویسنده سعاد الصباح )

کتاب «در آغاز زن بود» اثری از سعاد الصباح، شاعر نامدار کویتی، مجموعه ای از اشعار است که به بررسی عمیق و چندوجهی جایگاه زن، عشق و چالش های اجتماعی می پردازد. این مجموعه فراتر از یک دفتر شعر ساده، بیانیه ای قدرتمند در ستایش زن و استقلال او در جامعه ای سنتی است و صدای شوریده ای را منعکس می کند که برای حقوق و عواطف زنانه به پا می خیزد.

این مقاله با هدف ارائه یک خلاصه جامع، عمیق و تحلیلی از کتاب «در آغاز زن بود» و همچنین معرفی سعاد الصباح و جایگاه این اثر در ادبیات معاصر عرب، نوشته شده است. در ادامه به بررسی دقیق مضامین، سبک نگارش و پیام های کلیدی این کتاب می پردازیم تا خوانندگان بتوانند درکی کامل و ساختارمند از این اثر ارزشمند پیدا کنند.

چرا در آغاز زن بود اثری ماندگار و تاثیرگذار است؟

«در آغاز زن بود» نه تنها نام یک کتاب شعر، بلکه نمادی از شورش ادبی و اجتماعی سعاد الصباح است. این مجموعه، به دلیل نگاه متفاوت و جسورانه به عشق و زن در بستر ادبیات عرب، به سرعت جایگاهی ویژه در میان مخاطبان و منتقدان یافت. اهمیت این کتاب در آن است که از کلیشه های رایج فراتر رفته و تصویری نو، قدرتمند و مستقل از زن ارائه می دهد؛ زنی که عاشق است، دغدغه های اجتماعی دارد و از بیان خواسته هایش بیم ندارد. سعاد الصباح در این کتاب، با زبانی شیوا و تصاویری بدیع، به مسائل بنیادین هویت زنانه، نابرابری های جنسیتی و جست وجوی آزادی می پردازد و از این رو، «در آغاز زن بود» به اثری الهام بخش برای بسیاری از زنان و علاقه مندان به ادبیات فمینیستی تبدیل شده است.

تأثیرگذاری این کتاب تنها به مرزهای جغرافیایی یا فرهنگی محدود نمی شود. ترجمه آن به زبان های مختلف، از جمله فارسی، نشان دهنده اهمیت جهانی مضامین مطرح شده در آن است. این اشعار، پلی میان فرهنگ ها و زمان ها ایجاد می کنند و می توانند با هر خواننده ای که دغدغه های انسانی مشترک، به خصوص در زمینه حقوق و جایگاه زنان، دارد، ارتباط برقرار کنند. همین ویژگی ها «در آغاز زن بود» را به یکی از آثار برجسته و ماندگار در ادبیات معاصر عرب و فراتر از آن تبدیل کرده است.

سعاد الصباح: سیمای شاعری پیشرو و دغدغه مند در جهان عرب

سعاد الصباح، نامی آشنا در محافل ادبی و فرهنگی جهان عرب، تنها یک شاعر نیست؛ او یک کنشگر اجتماعی، اقتصاددان، ناشر و شخصیتی پیشرو است که زندگی و آثارش بازتابی از دغدغه های عمیق فکری و اجتماعی اوست. شناخت سعاد الصباح برای درک عمیق تر اشعارش، به ویژه در کتاب «در آغاز زن بود»، ضروری است.

زندگی و مسیر علمی: پیوندی میان علم و ادب

سعاد محمد الصباح در سال ۱۹۴۲ در کویت دیده به جهان گشود. او مسیر تحصیلی برجسته ای را دنبال کرد و در رشته های علوم سیاسی و اقتصاد تا مقطع کارشناسی از دانشگاه قاهره فارغ التحصیل شد. پس از آن، برای ادامه تحصیل به انگلستان سفر کرد و موفق به اخذ مدرک دکترا در همان رشته ها شد. تسلط او به چندین زبان خارجی، از جمله فرانسوی و انگلیسی، افق های فکری او را گسترش داد و تأثیرپذیری او از ادبیات و اندیشه های غربی را در آثارش می توان مشاهده کرد. این پیشینه علمی و فرهنگی متنوع، به او دیدگاهی عمیق تر و جامع تر برای تحلیل مسائل اجتماعی و سیاسی بخشید که در اشعارش نیز بازتاب یافته است.

فعالیت های سعاد الصباح تنها به شاعری محدود نمی شود. او در سال ۱۹۸۵، با تأسیس «خانه نشر و توزیع سعاد الصباح»، گامی مهم در جهت حمایت از ادبیات و فرهنگ برداشت. این انتشارات نقش مهمی در معرفی آثار شاعران و نویسندگان عرب ایفا کرده است. او همچنین جوایز متعددی را از کشورهای گوناگون در زمینه های شعر، دستاوردهای ادبی، سیاست و اقتصاد دریافت کرده که گواهی بر گستره تأثیرگذاری و اعتبار او در حوزه های مختلف است.

جهان بینی و دغدغه های محوری در اشعار سعاد الصباح

سعاد الصباح را می توان صدای ستمدیدگان و فریادگر عدالت اجتماعی دانست. در اشعار او، همواره تمرکزی عمیق بر بازتاب رنج ها، امیدها و آرزوهای انسان های حاشیه نشین و به ویژه زنان وجود دارد. او جسورانه به نقد ساختارهای سنتی و مردسالارانه می پردازد که حقوق و کرامت انسانی زنان را نادیده می گیرند.

یکی از اصلی ترین دغدغه های او، مسئله زن و جایگاه او در جوامع خاورمیانه است. سعاد الصباح با نگاهی اعتراضی و متفاوت، نه تنها عشق را به شیوه ای نوین تعریف می کند، بلکه زن را موجودی مستقل، قدرتمند و برابر با مرد به تصویر می کشد. او در اشعارش، از زن می خواهد که از بندهای سنتی رها شود و هویت واقعی خود را کشف کند. این رویکرد پیشرو، اشعار او را به منبعی غنی برای مطالعات فمینیستی و اجتماعی در ادبیات عرب تبدیل کرده است. در مجموع، سعاد الصباح شاعری است که قلمش را در راه بیداری وجدان ها و مبارزه برای عدالت و برابری به کار گرفته و «در آغاز زن بود» یکی از درخشان ترین جلوه های این جهان بینی است.

تحلیل جامع مضامین کتاب در آغاز زن بود

کتاب «در آغاز زن بود» مجموعه ای از اشعار است که با لحنی شوریده و زبانی عمیق، به گستره وسیعی از مضامین می پردازد. این کتاب تنها مجموعه ای از شعرهای عاشقانه نیست، بلکه در تار و پود خود، دغدغه های اجتماعی، فلسفی و هستی شناختی را نیز درهم تنیده است.

ساختار کلی مجموعه و گوناگونی اشعار

اشعار این مجموعه با ساختاری منعطف و آزاد، مخاطب را به سفری درونی دعوت می کنند. تعداد تقریبی اشعار در این کتاب به حدی است که می تواند تنوع موضوعی گسترده ای را شامل شود، هرچند تمرکز اصلی بر محوریت زن و عشق است. در این مجموعه، شعر عاشقانه با شعر اجتماعی، سیاسی و حتی فلسفی پیوند می خورد و مرزهای مشخص میان این مضامین گاهی محو می شوند. این درهم تنیدگی به مخاطب این امکان را می دهد که از زوایای مختلف به مسائل نگاه کند و با لایه های پنهان تر معنا آشنا شود. گاه یک شعر با مضمونی عاشقانه آغاز شده و به ناگاه به نقد ساختار قدرت یا وضعیت زنان در جامعه می پردازد، و این یکی از ویژگی های برجسته سبک سعاد الصباح است.

عشق انقلابی از منظر سعاد الصباح: شورش علیه سنت

در «در آغاز زن بود»، عشق یک مفهوم منفعل یا صرفاً رمانتیک نیست؛ بلکه یک نیروی فعال و انقلابی است. سعاد الصباح تعریفی خاص از عشق ارائه می دهد که فراتر از مرزهای متعارف و سنتی است. برای او، عشق نه اسارت است و نه تسلیم، بلکه میدانگاهی برای رهایی، برابری و شکوفایی فردیت زن است. زن عاشق در اشعار او، موجودی مستقل، قدرتمند، مطالبه گر و برابر است که از بیان خواسته هایش و شورش علیه نگاه های سنتی به عشق ابایی ندارد.

در شعر «قول می دهم وطن تو باشم»، این نگاه به وضوح مشهود است. زن در این شعر، نه تنها معشوق، بلکه خود وطن و پناهگاه و مقصد است. او فعالانه در این رابطه سهیم است و نقش آفرینی می کند. برای مثال:

قول می دهم وطن تو باشم
قول بده پایتخت من باشی
قول می دهم کشتی رویاهایت باشم
قول بده آخرین بندر تو باشم
قول می دهم ابر تو باشم
قول بده باران من باشی

این اشعار، عشق را نه یک تجربه صرفاً جنسی یا احساسی، بلکه یک پیمان عمیق و متقابل می دانند که در آن هر دو طرف با اختیار و برابری، نقش های حیاتی ایفا می کنند و به یکدیگر معنا می بخشند. سعاد الصباح با این رویکرد، به عشق بعد اجتماعی و سیاسی می بخشد و آن را از حصار روابط فردی خارج می کند.

فریادهای زنانه و اجتماعی: نقد ساختارها

یکی از قدرتمندترین جنبه های «در آغاز زن بود»، بازتاب ترس ها، رویاها، آرزوها و دردهای مشترک زنان است. سعاد الصباح نه تنها صدای زنان را منعکس می کند، بلکه به وضوح از نابرابری های جنسیتی و ساختارهای مردسالارانه انتقاد می کند. او به شیوه ای هنرمندانه، خفقان و محدودیت هایی که بر زنان تحمیل می شود را به تصویر می کشد و آن ها را به مقاومت و رهایی فرامی خواند.

اشعاری مانند «مرا در دل کلمات بکار» و «می ترسم عشق هم جزء عادت ها شود»، نمونه هایی از این فریادهای پنهان هستند. در شعر «می ترسم عشق هم جزء عادت ها شود»، شاعر نگرانی خود را از دست دادن اصالت و شور زندگی بیان می کند؛ ترسی که می تواند انعکاسی از ترس از دست دادن هویت در چهارچوب های تحمیلی باشد:

شدیدا می ترسم
می ترسم عشق هم جزء عادت ها شود
شدیدا می ترسم که رویا بسوزد
و لحظه ها منفجر شوند
می ترسم شعر به پایان برسد
و خواسته ها خفه شوند
خیلی می ترسم
می ترسم دیگر ابری نباشد
بارانی نباشد، درختان جنگل نباشند
خواهش می کنم مرا در دل کلمات بکار

این اشعار نه تنها بیانگر دغدغه های شخصی شاعرند، بلکه به دغدغه هایی جهان شمول در میان زنان تبدیل می شوند. سعاد الصباح با واکاوی این احساسات، به خواننده اجازه می دهد تا با عمق تجربیات زنانه ارتباط برقرار کند و از این رو، کتاب «در آغاز زن بود» به یک منشور برای بیان هویت و مطالبات زنان در جهان امروز تبدیل می شود.

طبیعت، هستی و فلسفه در شعر سعاد الصباح

علاوه بر مضامین عاشقانه و اجتماعی، سعاد الصباح به مفاهیم عمیق تر وجودی و ارتباط انسان با طبیعت نیز می پردازد. او با استفاده از عناصر طبیعی، به شعر خود ابعادی فلسفی می بخشد. در شعر «آیا جنگل هم غمگین می شود؟»، شاعر با طرح پرسش هایی درباره احساسات طبیعت و توانایی آن در یادآوری گذشته، به تأمل در هستی و ارتباط عمیق میان انسان و جهان اطرافش می پردازد. این پرسش ها نه تنها شاعرانه هستند، بلکه دروازه ای به سوی اندیشه و تفکر عمیق تر درباره معنای زندگی و رنج های مشترک موجودات می گشایند.

برای مثال، در این شعر می خوانیم:

در هر پاییز به جنگل می روم تا صورتم را با باران بشویم
این برگ، سبز است
این برگ، سرخ است
این برگ شعله می کشد همچون آتش
از خودم می پرسم:
وقتی که بر فراز یاقوت های پراکنده راه می روم،
آیا این ها برگ اند یا اندیشه اند؟
آیا جنگل هم غمگین می شود؟
گربه را می فهمد؟
آیا چیزی را به یاد خواهد آورد؟
آیا غمگین می شود؟ رنج می کشد؟
آیا درختان، گذشته ی جنگل را به یاد خواهند آورد؟

این بخش ها نشان می دهند که سعاد الصباح چگونه با تلفیق طبیعت با احساسات انسانی و پرسش های فلسفی، به شعرهای خود عمق و غنا می بخشد. این تلاقی مضامین است که «در آغاز زن بود» را به اثری چند لایه و تأمل برانگیز تبدیل کرده و آن را از یک مجموعه شعر صرف، فراتر می برد.

ویژگی های سبکی و ادبی در آغاز زن بود

سبک نگارش سعاد الصباح در کتاب «در آغاز زن بود» از جمله عواملی است که به ماندگاری و تأثیرگذاری این اثر کمک شایانی کرده است. او شاعری است که توانایی شگفت انگیزی در تلفیق سادگی با عمق معنایی دارد و از طریق قدرت کلام، احساسات و تصاویر ذهنی را به بهترین شکل ممکن به خواننده منتقل می کند.

سادگی و صراحت در عین عمق معنایی

یکی از بارزترین ویژگی های اشعار سعاد الصباح، سادگی و روانی زبان است. او از کلمات و عبارات پیچیده و دور از ذهن دوری می کند و سعی دارد با زبانی نزدیک به گفتار روزمره، مفاهیم عمیق را منتقل سازد. این سادگی، به هیچ وجه به معنای سطحی بودن نیست، بلکه نشان دهنده توانایی شاعر در بیان مفاهیم فلسفی و عاطفی پیچیده با کلماتی است که به راحتی در ذهن مخاطب جای می گیرند. این صراحت باعث می شود که اشعار او برای طیف وسیعی از خوانندگان، از مبتدی تا پژوهشگر ادبی، قابل فهم و دلنشین باشند.

قدرت در انتقال احساسات و تصاویر ذهنی

سعاد الصباح استاد خلق تصاویر ذهنی قوی و زنده است. او با استفاده از استعاره ها و تشبیه های تازه و نوآورانه، به اشعار خود بُعد بصری می بخشد و خواننده را در تجربه حسی و عاطفی شاعر شریک می کند. کلمات او نه تنها اطلاعاتی را منتقل می کنند، بلکه احساساتی را برمی انگیزند و به خواننده کمک می کنند تا خود را در موقعیت شاعر یا شخصیت های شعر تصور کند. این قدرت تصویرسازی، به ویژه در اشعار عاشقانه و اجتماعی، به او امکان می دهد تا عمق دردها، آرزوها و شورش های درونی را به شکلی ملموس بیان کند.

استفاده هوشمندانه از استعاره ها و تشبیه های تازه

برخلاف برخی شاعران که به دام کلیشه ها می افتند، سعاد الصباح همواره به دنبال خلق استعاره ها و تشبیه هایی است که هم بکر باشند و هم با معنای مورد نظرش همخوانی داشته باشند. او اشیا، پدیده ها و مفاهیم را به گونه ای نو به یکدیگر پیوند می زند که خواننده را شگفت زده و به تفکر وامی دارد. برای مثال، تبدیل معشوق به «وطن» یا «پایتخت» در شعر «قول می دهم وطن تو باشم»، نمونه ای از این خلاقیت در استعاره سازی است که به عشق ابعادی فراتر از یک رابطه فردی می بخشد و آن را با مفاهیم ملی و هویتی گره می زند.

موسیقی کلام و تأثیر ترجمه

اشعار سعاد الصباح دارای موسیقی کلامی خاصی هستند که در زبان اصلی (عربی) بسیار شنیدنی و دلنشین است. این موسیقی، از تکرار هوشمندانه واژگان، وزن های پنهان و قافیه های درونی نشأت می گیرد. هرچند حفظ کامل این موسیقی در فرآیند ترجمه دشوار است، اما ترجمه وحید امیری از «در آغاز زن بود» تلاش کرده است تا حد امکان این زیبایی های موسیقایی و روانی را به زبان فارسی منتقل کند. انتخاب کلمات دقیق و جمله بندی های روان در ترجمه، باعث شده است که خواننده فارسی زبان نیز بتواند تا حد زیادی از لحن و آهنگ کلام سعاد الصباح لذت ببرد و به عمق احساسات او پی ببرد.

اشعار برجسته و الهام بخش از در آغاز زن بود

برای درک عمیق تر و لمس مستقیم فضای فکری و عاطفی سعاد الصباح، مرور گزیده ای از اشعار برجسته این کتاب ضروری است. این بخش به معرفی چند قطعه تأثیرگذار و تحلیل مختصر پیام نهفته در آن ها می پردازد.

۱. «قول می دهم وطن تو باشم»

این شعر که پیش تر نیز به آن اشاره شد، نمادی از عشق متقابل و برابر است. زن در این شعر نه تنها خواهان عشق، بلکه خود منبع عشق و پناهگاه است. او فعالانه نقش آفرینی می کند و از معشوق می خواهد که او را پایتخت و بندر نهایی رویاهایش بداند. پیام کلیدی این شعر، برابری در عشق و شراکت فعال در ساختن یک رابطه عمیق و پایدار است. این قطعه، استقلالی را که سعاد الصباح برای زن قائل است، به زیبایی هرچه تمام تر به تصویر می کشد و عشق را از هرگونه وابستگی یک طرفه رها می سازد.

۲. «مرا در دل کلمات بکار»

این شعر، فریاد زنی است که از فراموشی و نادیده گرفته شدن می هراسد. او می ترسد که عشق به عادت تبدیل شود، رویاها بسوزند و خواسته ها خفه شوند. درخواست «مرا در دل کلمات بکار» نشان دهنده میل شدید به ماندگاری، به یاد ماندن و جاری شدن در اذهان است. این شعر می تواند بازتابی از ترس های مشترک بسیاری از زنان در جامعه باشد که می خواهند از حاشیه ها بیرون آیند و خود را در مرکز توجه و اهمیت ببینند. همچنین، می تواند نمادی از قدرت کلمات و شعر در جاودانه ساختن انسان و احساسات او باشد.

۳. «آیا جنگل هم غمگین می شود؟»

این قطعه، جنبه فلسفی و تأملی سعاد الصباح را به نمایش می گذارد. شاعر با مشاهده طبیعت و تغییر برگ ها در پاییز، به پرسش هایی درباره احساسات موجودات غیرانسانی و خاطرات طبیعت می پردازد. «آیا جنگل هم غمگین می شود؟» یک پرسش ساده نیست، بلکه نمادی از همدلی عمیق با جهان هستی و درک رنج های مشترک است. این شعر ما را به تفکر درباره معنای هستی، خاطرات جمعی و پیوند ناگسستنی انسان با طبیعت فرامی خواند و نشان می دهد که سعاد الصباح چگونه از دل مشاهده ای ساده، به مفاهیم عمیق فلسفی دست می یابد.

۴. «اصلاً مهم نیست که بگویی تو را دوست دارم، مهم این است که بدانم چگونه مرا دوست داری»

این جمله که در یکی از اشعار کتاب به کار رفته، به وضوح دیدگاه سعاد الصباح درباره عمق و کیفیت عشق را نشان می دهد. برای او، ابراز کلامی عشق به تنهایی کافی نیست؛ بلکه عمل، درک و شیوه دوست داشتن اهمیت دارد. این شعر، به دنبال شفافیت و صداقت در روابط است و از سطحی نگری در عشق پرهیز می کند. این قطعه به ما می آمزد که عشق واقعی در جزئیات، در احترام متقابل و در درک عمیق دیگری نهفته است، نه صرفاً در کلمات و تعاریف کلیشه ای.

این گزیده ها نشان می دهند که «در آغاز زن بود» چگونه با اشعاری متنوع و پرمغز، خواننده را به سفری در دنیای عواطف، اندیشه ها و دغدغه های زنی قدرتمند و شاعری توانمند دعوت می کند.

چرا مطالعه در آغاز زن بود ضروری است؟ پیام ها و درس های کلیدی

کتاب «در آغاز زن بود» فراتر از یک مجموعه شعر، دعوتی است به تأمل و بازاندیشی در مفاهیم بنیادی زندگی، عشق و هویت انسانی، به ویژه هویت زنانه. دلایل متعددی وجود دارد که مطالعه این کتاب را برای هر علاقه مند به ادبیات و اجتماع ضروری می سازد.

فرصتی برای آشنایی با نگاهی تازه به عشق و زن

در دنیایی که اغلب ادبیات و فرهنگ، عشق و زن را در چهارچوب های سنتی و گاه کلیشه ای تعریف می کنند، سعاد الصباح نگاهی تازه و رهایی بخش ارائه می دهد. او زن را نه موجودی ضعیف و وابسته، بلکه قدرتمند، مستقل و مطالبه گر به تصویر می کشد. عشق در نگاه او، شورشی است علیه سنت ها و زمینه ای برای برابری و شکوفایی فردیت. خواندن این کتاب فرصتی است برای تجربه عشقی متفاوت، عمیق و آگاهانه که می تواند نگرش خواننده را نسبت به این مفاهیم تغییر دهد.

درک عمیق تر از چالش ها و آرزوهای زنان در جهان امروز

اشعار «در آغاز زن بود» آینه ای است برای بازتاب دغدغه ها، ترس ها، آرزوها و دردهای مشترک زنان در سراسر جهان. سعاد الصباح با پرداختن به نابرابری های جنسیتی، محدودیت های اجتماعی و جست وجوی آزادی، به خواننده کمک می کند تا به درکی عمیق تر از چالش هایی که زنان با آن مواجه اند، دست یابد. این کتاب به ویژه برای مردان و زنانی که به دنبال فهم بهتر جایگاه و مطالبات زنان در جوامع مختلف هستند، بسیار آموزنده است و حس همدلی را تقویت می کند.

لذت بردن از شعری که هم روح را نوازش می دهد و هم ذهن را به تفکر وامی دارد

سبک نگارش سعاد الصباح، با سادگی و روانی زبان در عین عمق معنایی، تجربه ای دلپذیر از خواندن شعر را فراهم می کند. اشعار او نه تنها از نظر احساسی غنی و الهام بخش هستند و روح را نوازش می دهند، بلکه از نظر فکری نیز تحریک کننده و تأمل برانگیزند. او خواننده را به تفکر درباره مفاهیم هستی شناختی، اجتماعی و فلسفی دعوت می کند و به این ترتیب، «در آغاز زن بود» اثری است که هم برای قلب و هم برای ذهن، لذت بخش و مفید است.

اهمیت این اثر در ادبیات معاصر و جریان فمینیسم ادبی

«در آغاز زن بود» یکی از آثار شاخص در ادبیات معاصر عرب است که نقش مهمی در تقویت جریان فمینیسم ادبی ایفا کرده است. این کتاب نشان می دهد که چگونه شعر می تواند ابزاری قدرتمند برای بیان اعتراض، مطالبه حقوق و تغییر نگرش های اجتماعی باشد. مطالعه این اثر به علاقه مندان به ادبیات، به ویژه ادبیات فمینیستی، کمک می کند تا با یکی از صداهای مهم و تأثیرگذار در این حوزه آشنا شوند و نقش ادبیات را در تحولات اجتماعی بهتر درک کنند.

در نهایت، «در آغاز زن بود» بیش از یک کتاب، یک تجربه است؛ تجربه ای که هر خواننده را به دنیایی از احساسات ناب، اندیشه های عمیق و خودآگاهی نسبت به جایگاه زن در جهان امروز می برد.

سخن پایانی: جایگاه ابدی در آغاز زن بود در تاریخ ادبیات عرب

کتاب «در آغاز زن بود» اثر سعاد الصباح، با گذشت زمان نه تنها از اعتبارش کاسته نمی شود، بلکه هر روز بیشتر به عنوان یکی از نقاط عطف در ادبیات معاصر عرب و بیداری زنان در این منطقه شناخته می شود. این مجموعه شعر، فراتر از زیبایی های کلامی و لطافت های احساسی، یک منشور فکری و اجتماعی است که به جسارت و صراحتی بی پروا، به واکاوی چالش ها و آرزوهای زن شرقی و در نهایت، زن جهانی می پردازد.

سعاد الصباح با قلم توانای خود، عشقی را به تصویر می کشد که از چارچوب های سنتی رها شده و به برابری و استقلال فرا می خواند. او دغدغه های زنانه را از پستوی خانه ها به صحنه ادبیات می آورد و با نقدی هوشمندانه، ساختارهای مردسالارانه را به چالش می کشد. «در آغاز زن بود» صرفاً درباره زن نیست، بلکه درباره آزادی، کرامت انسانی و حق انتخاب است؛ مفاهیمی که در هر جامعه ای ارزشمند و حیاتی محسوب می شوند.

مطالعه آثار سعاد الصباح، به ویژه «در آغاز زن بود»، برای هر کسی که به دنبال درک عمیق تر تحولات ادبی و اجتماعی منطقه خاورمیانه و جایگاه زن در آن است، ضروری است. این کتاب نه تنها اثری ماندگار در تاریخ ادبیات عرب به شمار می رود، بلکه صدایی است که همچنان در گوش نسل های جدید طنین انداز می شود و آن ها را به تفکر و اقدام فرامی خواند. برای تجربه ای غنی تر و ارتباطی عمیق تر با این اثر، توصیه می شود نسخه کامل این کتاب، چه چاپی و چه صوتی، مطالعه شود تا بتوانید از تمام ابعاد فکری و هنری آن بهره مند گردید.