نمونه اظهارنامه استرداد لاشه سفته

پس از ایفای تعهد یا پرداخت دین مربوط به یک سفته، استرداد لاشه آن برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی و رفع مسئولیت حقوقی از صادرکننده ضروری است. این مقاله یک راهنمای جامع برای تنظیم و ارسال اظهارنامه استرداد لاشه سفته، مراحل قانونی و نمونه های کاربردی ارائه می دهد تا شما بتوانید سفته خود را به درستی پیگیری و مسترد کنید.

سفته به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری و حقوقی، نقشی کلیدی در بسیاری از مبادلات مالی، قراردادهای کاری و تعاملات اقتصادی ایفا می کند. این سند، که غالباً برای تضمین پرداخت دین، حسن انجام کار، یا به صورت امانی صادر می شود، به دارنده آن حق مطالبه مبلغ معین در سررسید یا عندالمطالبه را می دهد. از سوی دیگر، برای صادرکننده سفته، تا زمانی که لاشه سفته در اختیار دارنده است، یک مسئولیت حقوقی بالقوه محسوب می شود.

اهمیت استرداد لاشه سفته به قدری است که عدم بازپس گیری آن می تواند منجر به چالش های جدی حقوقی برای صادرکننده شود. تصور کنید سفته ای بابت تضمین حسن انجام کار به کارفرمایی داده اید و پس از اتمام همکاری، کارفرما از بازگرداندن آن خودداری می کند. در چنین شرایطی، خطر سوءاستفاده از سفته و به اجرا گذاشتن آن توسط دارنده یا حتی اشخاص ثالث وجود دارد. بنابراین، آشنایی با فرآیند قانونی استرداد لاشه سفته، به ویژه نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه قضایی، برای هر فردی که در چنین موقعیتی قرار می گیرد، حیاتی است.

این مقاله با هدف روشن ساختن ابعاد حقوقی و عملی استرداد لاشه سفته، به صورت گام به گام شما را در مسیر بازپس گیری این سند یاری می کند. از مبانی قانونی و شرایط طرح دعوا گرفته تا راهنمای عملی تنظیم اظهارنامه و دادخواست، تمام جزئیات لازم برای یک اقدام حقوقی صحیح و موثر مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین، با ارائه نمونه های کاربردی، تلاش شده است تا فرآیند تنظیم اسناد حقوقی برای مخاطبان، به ویژه افراد بدون سابقه حقوقی، ساده و قابل دسترس شود.

مبانی قانونی و شرایط اساسی استرداد لاشه سفته

استرداد لاشه سفته، یک حق قانونی برای صادرکننده آن است که پس از ایفای تعهد یا پرداخت دین مربوط به سفته ایجاد می شود. این حق ریشه در اصول کلی حقوق مدنی و قواعد اسناد تجاری دارد و از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ چراکه عدم استرداد می تواند زمینه سوءاستفاده و تضییع حقوق صادرکننده را فراهم کند. برای طرح دعوای استرداد لاشه سفته، لازم است شرایط مشخصی احراز شود که در ادامه به تفصیل به آن ها می پردازیم.

پرداخت دین یا ایفای کامل تعهد

یکی از اصلی ترین و رایج ترین شرایطی که حق استرداد لاشه سفته را برای صادرکننده ایجاد می کند، پرداخت کامل وجه سفته یا ایفای تمام و کمال تعهداتی است که سفته بابت آن ها صادر شده بود. به عبارت دیگر، زمانی که صادرکننده دیگر هیچ بدهی یا مسئولیتی در قبال دارنده سفته ندارد، دارنده موظف است لاشه سفته را به او بازگرداند.

ماده 265 قانون مدنی ایران به این موضوع اشاره دارد و مقرر می دارد: «هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است، بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند.» اگرچه این ماده به طور مستقیم به سفته اشاره ندارد، اما می توان با استناد به آن، اثبات کرد که پرداخت وجه یا انجام تعهد، دلالت بر عدم بدهی دارد و سفته ای که بابت آن بدهی صادر شده، باید مسترد شود. در واقع، اصل بر این است که دریافت کننده وجه، در صورت عدم وجود دین، نمی تواند آن را نزد خود نگاه دارد.

برای اثبات پرداخت دین یا ایفای تعهد، ارائه مدارک و مستندات قوی اهمیت حیاتی دارد. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• رسیدهای بانکی یا واریز وجه (مانند فیش واریزی، تراکنش بانکی، اسکرین شات انتقال وجه).
• رسیدهای کتبی دستی با امضای دارنده سفته که حاکی از دریافت وجه یا انجام تعهد باشد.
• قراردادهای تکمیل شده یا گواهی اتمام پروژه که نشان دهنده ایفای تعهد است.
• شهادت شهود (در صورتی که شاهد عینی بر پرداخت یا انجام تعهد وجود داشته باشد).
• مراسلات و مکاتبات رسمی که نشان دهنده توافق بر پرداخت یا اتمام تعهد باشد.

در صورتی که دارنده سفته با وجود اثبات پرداخت یا ایفای تعهد، از استرداد لاشه سفته خودداری کند، صادرکننده می تواند از طریق مراجع قضایی، نسبت به طرح دعوای استرداد اقدام کند.

انحلال، فسخ یا اقاله قرارداد اصلی

گاهی اوقات، سفته به عنوان تضمین یا پیش پرداخت در یک قرارداد اصلی (مانند قرارداد همکاری، مشارکت، یا خرید و فروش) صادر می شود. در چنین مواردی، اگر قرارداد اصلی به هر دلیلی منحل، فسخ یا اقاله شود، یعنی دیگر وجود قانونی نداشته باشد یا طرفین توافق به پایان آن کرده باشند، علت صدور سفته نیز از بین می رود و دارنده سفته دیگر محق به نگهداری آن نیست.

• انحلال قرارداد: به معنای پایان یافتن قرارداد به دلیل وقوع یک شرط فسخ، عدم اجرای تعهدات توسط یکی از طرفین، یا هر دلیل قانونی دیگر که منجر به بی اعتباری قرارداد شود.
• فسخ قرارداد: عملی حقوقی است که توسط یکی از طرفین (یا هر دو) و با اراده آن ها، به موجب قانون یا توافق قبلی، انجام می شود و منجر به پایان یافتن قرارداد می گردد.
• اقاله قرارداد: به معنای بر هم زدن توافق و قرارداد با رضایت و تراضی هر دو طرف است.

در تمام این حالات، مبنای حقوقی که سفته بر اساس آن صادر شده بود، از بین می رود. به عنوان مثال، اگر سفته ای برای تضمین انجام تعهدات یک پیمانکار صادر شده باشد و قرارداد پیمانکاری فسخ شود، پیمانکار (صادرکننده سفته) حق دارد لاشه سفته خود را مطالبه کند. مدارک اثبات کننده انحلال، فسخ یا اقاله قرارداد، مانند اقرارنامه کتبی طرفین، حکم دادگاه، یا مکاتبات رسمی مربوطه، نقش کلیدی در اثبات حق استرداد سفته ایفا می کنند.

سفته های امانی و ضمانتی (مانند سفته حسن انجام کار)

سفته های امانی یا ضمانتی، دسته ای از سفته ها هستند که به جای پرداخت یک بدهی مستقیم، به عنوان تضمین انجام یک کار یا ایفای تعهدی خاص صادر و در اختیار شخص دیگری قرار می گیرند. معروف ترین نمونه این سفته ها، سفته حسن انجام کار است که کارگر به کارفرما تحویل می دهد تا تضمینی بر انجام صحیح و کامل وظایف شغلی خود باشد. سفته های ضمانت قرض الحسنه یا مشارکت نیز در این دسته قرار می گیرند.

تفاوت اساسی سفته امانی با سفته بابت دین در این است که در سفته امانی، صادرکننده در زمان صدور بدهکار نیست، بلکه صرفاً تعهدی را تضمین کرده است. حق استرداد این گونه سفته ها زمانی ایجاد می شود که:

• تعهد تضمین شده به طور کامل و بدون هیچ گونه قصوری انجام شده باشد.
• مدت زمان تضمین به پایان رسیده باشد.
• قرارداد یا رابطه ای که سفته بابت آن صادر شده بود، خاتمه یافته باشد.

اگر دارنده سفته امانی، با وجود احراز شرایط فوق، از استرداد آن خودداری کند یا بدتر از آن، اقدام به وصول یا انتقال سفته به شخص ثالث نماید، ممکن است مرتکب جرم خیانت در امانت شده باشد. ماده 674 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) تصریح می کند: «هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته جات از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

این موضوع به صادرکننده سفته امانی این امکان را می دهد که علاوه بر طرح دعوای حقوقی برای استرداد سفته، با ارائه شکوائیه کیفری، دارنده سفته را به اتهام خیانت در امانت تحت پیگرد قرار دهد. در این موارد، اهمیت مستنداتی که نشان دهنده امانی بودن سفته و هدف از صدور آن است، دوچندان می شود. به همین دلیل، توصیه اکید می شود که در زمان صدور سفته های امانی، حتماً عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا امانی بر روی خود سفته درج شود.

خیانت در امانت سفته زمانی رخ می دهد که سفته به عنوان امانت یا تضمین به کسی سپرده شده باشد و او برخلاف توافق، از بازگرداندن آن خودداری کند یا به ضرر صادرکننده، آن را مورد سوءاستفاده قرار دهد. در چنین مواردی، می توان علاوه بر مطالبه حقوقی، شکایت کیفری نیز مطرح کرد.

راهنمای گام به گام استرداد لاشه سفته

فرآیند استرداد لاشه سفته، در صورت عدم همکاری دارنده، یک مسیر حقوقی مرحله ای است که نیاز به دقت و آگاهی دارد. طی کردن صحیح این مراحل، شانس موفقیت شما را در بازپس گیری سفته افزایش می دهد. در ادامه، این مسیر را گام به گام بررسی می کنیم.

گام اول: درخواست اولیه (شفاهی و کتبی)

قبل از ورود به مراحل قضایی و رسمی، همواره توصیه می شود که صادرکننده سفته ابتدا به صورت دوستانه و غیررسمی، درخواست استرداد لاشه سفته را با دارنده آن مطرح کند. این درخواست می تواند ابتدا شفاهی باشد؛ اما برای داشتن مستندات و امکان اثبات درخواست، ثبت آن به صورت کتبی اهمیت زیادی دارد. یک نامه رسمی یا حتی یک ایمیل یا پیامک (که در صورت نیاز قابل ارائه به مراجع قضایی باشد) می تواند گام اول موثر باشد.

در این درخواست کتبی، مشخصات سفته، تاریخ انجام تعهد یا پرداخت دین، و درخواست استرداد لاشه سفته به وضوح قید شود. هدف از این مرحله، ایجاد یک سابقه مستند از درخواست اولیه شما و دادن فرصت به دارنده سفته برای بازگرداندن آن بدون نیاز به دخالت مراجع قانونی است. اگر دارنده در این مرحله همکاری نکرد، می توان وارد گام بعدی شد.

گام دوم: ارسال اظهارنامه قضایی (حیاتی ترین گام)

اظهارنامه قضایی، یک ابزار حقوقی بسیار مهم و رسمی است که به منظور اعلام رسمی یک خواسته یا اخطار قانونی به طرف مقابل استفاده می شود. در مورد استرداد لاشه سفته، ارسال اظهارنامه قضایی قبل از طرح دعوا در دادگاه، تقریباً حیاتی است. هدف اصلی از ارسال اظهارنامه، این است که صادرکننده به صورت رسمی و با ایجاد یک سند معتبر، به دارنده سفته اطلاع دهد که تعهد خود را انجام داده و سفته باید مسترد شود. همچنین، با تعیین یک مهلت قانونی، به دارنده فرصت داده می شود تا به درخواست پاسخ دهد و در صورت عدم پاسخ یا امتناع، مبنایی برای اقدامات قضایی بعدی فراهم می آید.

نحوه تنظیم و ثبت الکترونیکی اظهارنامه

تنظیم و ثبت اظهارنامه قضایی امروزه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با همراه داشتن مدارک شناسایی، مشخصات کامل سفته، و مستندات پرداخت دین یا ایفای تعهد.
2. تنظیم متن اظهارنامه: کارشناس دفتر خدمات قضایی یا خود شما، با استفاده از فرم های مخصوص و راهنمایی کارشناس، متن اظهارنامه را تنظیم می کنید.
3. تعیین مشخصات دقیق طرفین: شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس کامل اظهارکننده (شما) و مخاطب اظهارنامه (دارنده سفته).
4. درج مشخصات کامل سفته: تاریخ صدور، مبلغ، شماره سریال، و مهم تر از همه، علت صدور سفته (مثلاً بابت ضمانت حسن انجام کار در قرارداد مورخ…)
5. بیان دلایل و مستندات درخواست استرداد: به وضوح شرح دهید که چرا سفته باید مسترد شود. (مثلاً: نظر به اینکه اینجانب به موجب فیش واریزی شماره … مورخ … کلیه مبلغ مندرج در سفته فوق الذکر را پرداخت نموده ام…)
6. تعیین مهلت قانونی برای پاسخگویی و استرداد: معمولاً یک مهلت 10 روزه به مخاطب داده می شود تا سفته را مسترد کند یا پاسخ دهد. این مهلت باید در اظهارنامه قید شود.
7. اخطار نسبت به اقدامات قانونی بعدی: تصریح کنید که در صورت عدم استرداد سفته در مهلت مقرر، اقدامات قانونی بعدی (از جمله طرح دعوای حقوقی و در صورت لزوم کیفری) انجام خواهد شد.
8. ثبت و ارسال اظهارنامه: پس از تکمیل، اظهارنامه توسط دفتر خدمات قضایی ثبت و به صورت رسمی به مخاطب ابلاغ می شود. یک نسخه از اظهارنامه ابلاغ شده برای شما نگهداری می شود که سندی معتبر است.

[باکس ویژه: نمونه اظهارنامه استرداد لاشه سفته (قالب عمومی و قابل ویرایش برای موارد مختلف)]

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]
شماره اظهارنامه: [شماره ای که توسط سیستم قضایی اختصاص می یابد]
پیامک: [شماره موبایل اظهارکننده]

اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

مخاطب اظهارنامه: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

موضوع اظهارنامه: درخواست استرداد لاشه سفته

با سلام و احترام؛
احتراماً به استحضار می رساند:

1.  یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به عدد] ریال ([مبلغ سفته به حروف] ریال) در تاریخ [تاریخ صدور سفته] توسط اینجانب (اظهارکننده) در وجه جنابعالی (مخاطب اظهارنامه) صادر و تحویل گردیده است.
2.  صدور سفته فوق الذکر بابت [دلیل صدور سفته را به دقت شرح دهید، مثال: تضمین پرداخت دین موضوع قرارداد مورخ ... / ضمانت حسن انجام کار در شرکت ... / تضمین تخلیه ملک در قرارداد اجاره مورخ ...] بوده است.
3.  نظر به اینکه اینجانب [نحوه ایفای تعهد یا پرداخت دین را به دقت شرح دهید، مثال: در تاریخ ... مبلغ سفته را طی فیش واریزی/تراکنش بانکی به حساب شماره ... جنابعالی واریز نموده ام / تعهدات مربوط به قرارداد مورخ ... را به طور کامل و بدون نقص انجام داده ام و قرارداد مذکور در تاریخ ... به پایان رسیده است / رابطه استخدامی اینجانب با شرکت ... در تاریخ ... خاتمه یافته و کلیه تعهدات مربوط به حسن انجام کار ایفا گردیده است]، لذا ادامه نگهداری لاشه سفته مذکور توسط جنابعالی فاقد وجاهت قانونی است.
4.  لذا بدین وسیله از جنابعالی درخواست می گردد حداکثر ظرف مدت 10 (ده) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد لاشه سفته مذکور به اینجانب در نشانی فوق الذکر اقدام فرمایید.
5.  در غیر این صورت، اینجانب ضمن اخذ تأییدیه عدم بازگشت سفته از جانب جنابعالی، مراتب را از طریق مراجع قضایی صالح پیگیری و نسبت به طرح دعوای استرداد لاشه سفته و مطالبه خسارات وارده (از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل)، اقدام قانونی خواهم نمود. بدیهی است عواقب هرگونه تأخیر یا سوءاستفاده احتمالی از سفته مذکور، بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
[امضاء]

[باکس ویژه: نمونه اظهارنامه استرداد سفته حسن انجام کار از کارفرما (قالب اختصاصی و قابل ویرایش)]

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]
شماره اظهارنامه: [شماره ای که توسط سیستم قضایی اختصاص می یابد]
پیامک: [شماره موبایل اظهارکننده]

اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی کارگر، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

مخاطب اظهارنامه: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت کارفرما، نام پدر/شناسه ملی شرکت، شغل/سمت، آدرس کامل]

موضوع اظهارنامه: درخواست استرداد لاشه سفته حسن انجام کار

با سلام و احترام؛
احتراماً به استحضار می رساند:

1.  اینجانب (اظهارکننده) از تاریخ [تاریخ شروع همکاری] تا تاریخ [تاریخ پایان همکاری] به عنوان [سمت شغلی] در مجموعه/شرکت جنابعالی/تحت مدیریت جنابعالی مشغول به فعالیت بوده ام.
2.  در بدو همکاری و به منظور تضمین حسن انجام کار، یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به عدد] ریال ([مبلغ سفته به حروف] ریال) در تاریخ [تاریخ صدور سفته] به صورت امانی و بابت تضمین حسن انجام کار به جنابعالی (مخاطب اظهارنامه) تحویل داده ام.
3.  رابطه کاری اینجانب با مجموعه جنابعالی در تاریخ [تاریخ پایان همکاری] به اتمام رسیده است و اینجانب در طول دوره همکاری و همچنین پس از آن، کلیه تعهدات شغلی و قراردادی خود را به نحو احسن و بدون هیچ گونه قصور یا تخلفی به انجام رسانده ام و هیچ گونه خسارت یا ادعای مطالباتی از سوی مجموعه جنابعالی مطرح نگردیده است.
4.  با توجه به پایان یافتن رابطه استخدامی و ایفای کامل تعهدات اینجانب، ادامه نگهداری لاشه سفته مذکور توسط جنابعالی فاقد وجاهت قانونی است.
5.  لذا بدین وسیله از جنابعالی درخواست می گردد حداکثر ظرف مدت 10 (ده) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد لاشه سفته امانی فوق الذکر به اینجانب در نشانی فوق الذکر اقدام فرمایید.
6.  در غیر این صورت، اینجانب ضمن اخذ تأییدیه عدم بازگشت سفته از جانب جنابعالی، مراتب را از طریق مراجع قضایی صالح (دادگاه های حقوقی و کیفری به اتهام خیانت در امانت) پیگیری و نسبت به طرح دعوای استرداد لاشه سفته و مطالبه کلیه خسارات وارده (از جمله هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و خسارات تأخیر در استرداد)، اقدام قانونی خواهم نمود. بدیهی است عواقب هرگونه تأخیر یا سوءاستفاده احتمالی از سفته مذکور، بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
[امضاء]

گام سوم: تنظیم و ثبت دادخواست استرداد لاشه سفته (در صورت عدم همکاری پس از اظهارنامه)

اگر پس از ارسال اظهارنامه قضایی، دارنده سفته در مهلت مقرر اقدام به استرداد لاشه سفته نکرد یا به درخواست شما پاسخ منفی داد، گام بعدی طرح دعوا در مراجع قضایی و تنظیم و تقدیم دادخواست استرداد لاشه سفته است. دادخواست، سند رسمی است که خواسته شما (استرداد سفته) را به دادگاه اعلام می کند.

نحوه تنظیم و تقدیم دادخواست

این مرحله نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود و شامل موارد زیر است:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با همراه داشتن تمامی مدارک و مستندات مربوطه.
2. تنظیم متن دادخواست: دادخواست باید شامل مشخصات خواهان (شما) و خوانده (دارنده سفته)، موضوع خواسته (استرداد لاشه سفته)، شرح ماوقع، دلایل و مستندات، و تعیین خواسته مالی (که معمولاً شامل ارزش سفته برای تعیین هزینه دادرسی است).
3. مدارک و مستندات لازم:
   • تصویر مصدق (کپی برابر اصل) سفته (در صورت وجود و دسترسی به آن)
   • رسیدهای پرداخت وجه یا مستندات ایفای تعهد (فیش واریز، قراردادهای تکمیل شده، گواهی اتمام همکاری)
   • تصویر اظهارنامه قضایی ابلاغ شده و ضمائم آن.
   • هرگونه مکاتبه یا سند دیگری که ادعای شما را تقویت کند.
   • تصویر کارت ملی و شناسنامه خواهان.
   • در موارد سفته حسن انجام کار، مدارکی مانند قرارداد کار، سوابق بیمه، لیست حقوق و دستمزد.
4. پرداخت هزینه دادرسی: هزینه دادرسی بر اساس مبلغ سفته (به عنوان خواسته مالی) محاسبه می شود.
5. ثبت دادخواست: پس از تکمیل و پرداخت هزینه ها، دادخواست ثبت و به مرجع صالح (دادگاه یا شورای حل اختلاف) ارسال می شود.

[باکس ویژه: نمونه دادخواست استرداد لاشه سفته (قالب عمومی و قابل ویرایش)]

بسمه تعالی
دادخواست

مشخصات خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

مشخصات خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود]

خواسته: تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته] ریال و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی

دلایل و مستندات:
1. تصویر مصدق سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته]
2. تصویر مصدق [فیش واریزی/رسید پرداخت/تراکنش بانکی] مورخ [تاریخ]
3. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ابلاغ]
4. تصویر مصدق [قرارداد/توافق نامه] مورخ [تاریخ] (در صورت وجود)
5. [سایر مدارک مانند شهادت شهود، مکاتبات، اقرارنامه]

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
احتراما به استحضار عالی می رساند:

اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ صدور سفته] یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به عدد] ریال ([مبلغ سفته به حروف] ریال) در وجه خوانده محترم (آقای/خانم ...) صادر و تحویل نموده ام. صدور این سفته بابت [دلیل صدور سفته را به دقت شرح دهید، مثال: تضمین پرداخت دین ناشی از قرارداد خرید و فروش مورخ ... / ضمانت بازپرداخت وام / تضمین حسن انجام کار] بوده است.

نظر به اینکه اینجانب [نحوه ایفای تعهد یا پرداخت دین را به دقت شرح دهید، مثال: در تاریخ ... طی فیش واریزی/تراکنش بانکی شماره ... به مبلغ ... ریال، دین خود را به طور کامل پرداخت نموده ام / کلیه تعهدات قراردادی خود را به موجب قرارداد مورخ ... به اتمام رسانده ام و هیچ گونه قصور یا تخلفی صورت نگرفته است / رابطه استخدامی اینجانب با خوانده در تاریخ ... خاتمه یافته و کلیه وظایف محوله انجام گردیده است]، لذا حق استرداد لاشه سفته مذکور برای اینجانب ایجاد شده است.

با وجود مراجعات و درخواست های مکرر شفاهی و کتبی، از جمله ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ابلاغ]، خوانده محترم از استرداد لاشه سفته مذکور امتناع ورزیده است.

با عنایت به مراتب فوق و مستندات پیوستی، از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (از جمله هزینه تمبر دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت انتخاب، و سایر هزینه های مربوطه) را استدعا دارم.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

[باکس ویژه: نمونه دادخواست استرداد سفته حسن انجام کار از کارفرما (قالب اختصاصی و قابل ویرایش)]

بسمه تعالی
دادخواست

مشخصات خواهان: [نام و نام خانوادگی کارگر، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، آدرس کامل]

مشخصات خوانده: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت کارفرما، نام پدر/شناسه ملی شرکت، شغل/سمت، آدرس کامل]

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود]

خواسته: تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته] ریال که بابت تضمین حسن انجام کار صادر شده و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی

دلایل و مستندات:
1. تصویر مصدق سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته]
2. تصویر مصدق قرارداد کار مورخ [تاریخ]
3. تصویر مصدق سوابق بیمه تامین اجتماعی / لیست حقوق و دستمزد
4. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ابلاغ]
5. [سایر مدارک مانند شهادت شهود، مکاتبات اتمام همکاری]

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
احتراما به استحضار عالی می رساند:

اینجانب خواهان، از تاریخ [تاریخ شروع همکاری] تا تاریخ [تاریخ پایان همکاری] به عنوان [سمت شغلی] در مجموعه/شرکت خوانده محترم (آقای/خانم/شرکت ...) مشغول به کار بوده ام. در بدو همکاری و به منظور تضمین حسن انجام کار، یک فقره سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به عدد] ریال ([مبلغ سفته به حروف] ریال) در تاریخ [تاریخ صدور سفته] به صورت امانی و صرفاً بابت تضمین حسن انجام کار، در وجه خوانده صادر و تحویل نموده ام.

همان طور که مستحضر هستید، رابطه کاری اینجانب با مجموعه خوانده در تاریخ [تاریخ پایان همکاری] به اتمام رسیده است. اینجانب در طول دوره همکاری و همچنین پس از آن، کلیه وظایف و تعهدات شغلی و قراردادی خود را به نحو کامل و بدون هیچ گونه قصور یا تخلفی به انجام رسانده ام و هیچ گونه خسارت یا ادعای مطالباتی از سوی خوانده در خصوص عدم حسن انجام کار مطرح نگردیده است.

با وجود مراجعات و درخواست های مکرر شفاهی و کتبی، از جمله ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ابلاغ]، خوانده محترم از استرداد لاشه سفته امانی مذکور امتناع ورزیده و موجبات تضییع حقوق اینجانب را فراهم آورده است.

با عنایت به مراتب فوق و مستندات پیوستی، به ویژه احراز رابطه کارگری-کارفرمایی و ایفای کامل تعهدات اینجانب، از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه سفته به شماره سریال [شماره سریال سفته] و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (از جمله هزینه تمبر دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت انتخاب، و سایر هزینه های مربوطه) را استدعا دارم. همچنین، در صورت تشخیص دادگاه محترم، تقاضای ارجاع امر به کارشناسی برای احراز کامل رابطه کاری و ایفای تعهدات را دارم.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

گام چهارم: پیگیری قضایی و مراحل دادرسی

پس از ثبت دادخواست، پرونده در مرجع قضایی صالح (دادگاه یا شورای حل اختلاف) تشکیل شده و برای رسیدگی تعیین وقت می شود. در این مرحله، خواهان و خوانده به جلسات دادرسی دعوت می شوند تا ادله و مستندات خود را ارائه دهند. ممکن است دادگاه نیاز به بررسی های بیشتر، استماع شهادت شهود، یا حتی ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری (به ویژه در مواردی که ادعای خسارت از سوی دارنده سفته مطرح می شود) داشته باشد.

خواهان (صادرکننده سفته) باید آماده دفاع از ادعای خود و ارائه مستندات قوی باشد. حضور یک وکیل متخصص در این مرحله می تواند به پیشبرد پرونده و دفاع موثر از حقوق شما کمک شایانی کند. در نهایت، با توجه به ادله و دفاعیات ارائه شده، دادگاه حکم مقتضی را صادر خواهد کرد. در صورت صدور حکم به نفع خواهان، دارنده سفته ملزم به استرداد لاشه آن خواهد بود.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی استرداد سفته

انتخاب مرجع قضایی صحیح برای طرح دعوای استرداد لاشه سفته، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا اشتباه در این مرحله می تواند منجر به اطاله دادرسی یا حتی رد دعوا شود. صلاحیت مراجع مختلف بر اساس نوع و مبلغ سفته، و همچنین وجود جنبه های کیفری متفاوت است.

دادگاه های عمومی حقوقی

دادگاه های عمومی حقوقی، اصلی ترین مرجع برای رسیدگی به دعاوی استرداد لاشه سفته هستند. این دادگاه ها بر اساس آیین دادرسی مدنی، صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی مالی و غیرمالی را دارند، مگر اینکه صراحتاً به مرجع دیگری واگذار شده باشد. در دعوای استرداد لاشه سفته، اگر ارزش سفته (مبلغ خواسته) از سقف قانونی شورای حل اختلاف بیشتر باشد، رسیدگی به آن مستقیماً در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده یا محل انعقاد قرارداد است.

در دادگاه عمومی حقوقی، قاضی با بررسی مستندات ارائه شده توسط طرفین (اظهارنامه، رسیدهای پرداخت، قراردادها و…)، استماع اظهارات آن ها و در صورت لزوم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، نسبت به صدور رای اقدام می کند. رأی صادره توسط دادگاه های حقوقی معمولاً قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.

شورای حل اختلاف

شورای حل اختلاف، مرجعی است که برای رسیدگی به دعاوی با ارزش مالی کمتر و با هدف سازش بین طرفین تشکیل شده است. بر اساس قوانین جاری، دعاوی مالی که میزان خواسته آن ها تا سقف 100 میلیون تومان باشد، در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار می گیرند. بنابراین، اگر مبلغ سفته ای که قصد استرداد آن را دارید، زیر 100 میلیون تومان باشد، می توانید دادخواست خود را در شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده یا محل صدور سفته مطرح کنید.

رسیدگی در شورای حل اختلاف معمولاً سریع تر و غیررسمی تر از دادگاه است؛ اما طرفین همچنان باید مستندات خود را ارائه دهند. رأی صادره توسط شورای حل اختلاف نیز در مهلت قانونی قابل اعتراض در دادگاه عمومی حقوقی است.

دادسرای عمومی و انقلاب و دادگاه کیفری

در مواردی که عدم استرداد لاشه سفته، علاوه بر جنبه حقوقی، دارای جنبه کیفری نیز باشد، دادسرا و دادگاه کیفری وارد عمل می شوند. مهم ترین جنبه کیفری که در خصوص سفته های امانی مطرح می شود، خیانت در امانت است. همان طور که پیش تر گفته شد، اگر سفته ای به عنوان امانت یا تضمین (مانند سفته حسن انجام کار) در اختیار کسی قرار گیرد و او برخلاف توافق، از بازگرداندن آن خودداری کند یا به ضرر صادرکننده آن را مورد سوءاستفاده قرار دهد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.

در چنین شرایطی، صادرکننده سفته می تواند علاوه بر طرح دعوای حقوقی استرداد سفته، با مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم (که معمولاً محل نگهداری سفته و امتناع از استرداد است)، شکوائیه ای با اتهام خیانت در امانت مطرح کند. دادسرا پس از انجام تحقیقات مقدماتی و در صورت احراز وقوع جرم، پرونده را برای رسیدگی و صدور حکم به دادگاه کیفری ارجاع خواهد داد. مجازات خیانت در امانت می تواند حبس باشد.

اداره کار و هیئت های حل اختلاف کارگر و کارفرما

در موارد خاص سفته های حسن انجام کار که در رابطه کارگری-کارفرمایی صادر شده اند، اداره کار و هیئت های حل اختلاف آن نیز نقش مهمی ایفا می کنند. قبل از طرح دعوا در دادگاه برای استرداد سفته حسن انجام کار، لازم است رابطه کارگری-کارفرمایی و ایفای تعهدات کارگر در مراجع حل اختلاف اداره کار احراز شود. این مراجع صلاحیت رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما را دارند.

کارگر می تواند با مراجعه به اداره کار محل، شکایت خود را مطرح کرده و از کارفرما درخواست استرداد سفته را داشته باشد. هیئت های تشخیص و حل اختلاف اداره کار، با بررسی مدارک و شواهد (قرارداد کار، سوابق بیمه، لیست حقوق و دستمزد)، رابطه کارگری را احراز کرده و در صورت اثبات انجام تعهدات از سوی کارگر، حکم به استرداد سفته صادر می کنند. این رأی می تواند مستند محکمی برای طرح دعوا در دادگاه حقوقی (در صورت عدم اجرای رأی اداره کار) باشد.

جدول زیر خلاصه ای از مراجع صالح و شرایط آن ها را نشان می دهد:

مرجع صالح	صلاحیت	محدودیت/شرایط
دادگاه عمومی حقوقی	دعاوی مالی، استرداد اسناد	مبلغ سفته بیش از 100 میلیون تومان
شورای حل اختلاف	دعاوی مالی خرد	مبلغ سفته تا 100 میلیون تومان
دادسرای عمومی و انقلاب و دادگاه کیفری	جرایم (مانند خیانت در امانت)	در صورت وجود جنبه کیفری و سوءاستفاده از سفته امانی
اداره کار و هیئت های حل اختلاف	دعاوی کارگری-کارفرمایی	صرفاً برای احراز رابطه و تعهدات در سفته حسن انجام کار

نکات حقوقی مهم و راهکارهای پیشگیرانه

پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با رعایت برخی نکات حقوقی ساده، می توان از بسیاری از مشکلات آتی در خصوص سفته و نیاز به استرداد آن جلوگیری کرد. این نکات برای هر دو طرف، یعنی صادرکننده و دارنده سفته، مفید خواهد بود.

اهمیت درج هدف سفته روی خود سند

یکی از مهم ترین راهکارهای پیشگیرانه، درج هدف و علت صدور سفته به وضوح بر روی متن خود سفته است. به جای صدور سفته سفید امضاء یا بدون ذکر دلیل، حتماً عباراتی مانند بابت ضمانت حسن انجام کار در قرارداد مورخ…، امانی برای تضمین تخلیه ملک، بابت قسط سوم قرارداد مشارکت شماره… یا برای پرداخت دین ناشی از خرید فلان کالا را روی سفته درج کنید.

این اقدام، ماهیت سفته را از یک سند بدهی مطلق، به یک سند مشروط یا امانی تبدیل می کند و در صورت بروز اختلاف، اثبات هدف اصلی صدور سفته را آسان تر می سازد. در واقع، این کار از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کرده و مسیر اثبات ادعای امانی بودن یا ایفای تعهد را در مراجع قضایی هموارتر می کند.

تهیه کپی از سفته قبل از تحویل

قبل از اینکه لاشه سفته را به دارنده آن تحویل دهید، حتماً یک یا چند کپی واضح از روی سفته تهیه کنید. این کپی باید شامل تمامی اطلاعات درج شده بر روی سفته (مبلغ، تاریخ، مشخصات صادرکننده و دارنده، و مهم تر از همه، علت صدور سفته) باشد.

تهیه کپی، به عنوان یک سند پشتیبان عمل می کند و در صورتی که دارنده سفته از بازگرداندن آن خودداری کند یا مدعی شود که سفته ای در اختیار او نبوده، شما می توانید با ارائه کپی، وجود سفته و مشخصات آن را اثبات کنید. همچنین در زمان طرح دعوا، کپی سفته یکی از مدارک اصلی پیوست دادخواست خواهد بود.

دریافت رسید کتبی در هر مرحله

برای ایجاد مستندات معتبر، در هر مرحله از تعامل با سفته، دریافت رسید کتبی را فراموش نکنید:

• هنگام تحویل سفته به دارنده: یک رسید کتبی از دارنده بگیرید که در آن مشخصات سفته (شماره، مبلغ، تاریخ) و علت تحویل (مثلاً دریافت یک فقره سفته به شماره … بابت تضمین حسن انجام کار) قید شده باشد.
• هنگام بازپرداخت دین یا ایفای تعهد: حتماً رسید کتبی یا تأییدیه بانکی معتبر دریافت کنید که نشان دهنده پرداخت کامل وجه یا اتمام تعهد باشد.
• هنگام استرداد سفته به صادرکننده: زمانی که دارنده سفته را به شما بازمی گرداند، یک رسید از او بگیرید که در آن قید شده باشد لاشه سفته به شماره … به صادرکننده مسترد گردید و هرگونه ادعا در خصوص آن سلب و ساقط است.

این رسیدها، به عنوان ادله اثباتی قوی در مراجع قضایی عمل می کنند و در صورت بروز هرگونه اختلاف، به شما کمک می کنند تا ادعای خود را به راحتی ثابت کنید.

تنظیم قرارداد کتبی شفاف

اگر سفته بابت قرارداد یا توافقی صادر می شود (مانند قرارداد کار، اجاره، مشارکت، یا خرید و فروش)، حتماً یک قرارداد کتبی شفاف و جامع تنظیم کنید. در این قرارداد، تمامی جزئیات مربوط به سفته، از جمله:

• تعداد و مبلغ سفته ها.
• شماره سریال سفته ها.
• علت و هدف دقیق صدور سفته.
• شرایط استرداد سفته (به عنوان مثال، پس از اتمام دوره همکاری و تسویه حساب کامل، کارفرما موظف به استرداد سفته های ضمانت حسن انجام کار است).
• مهلت و نحوه استرداد.

این قرارداد، مبنای حقوقی روابط شما و سفته را تشکیل می دهد و در صورت بروز اختلاف، به عنوان سند اصلی برای اثبات حق استرداد سفته مورد استناد قرار می گیرد. همچنین، در صورت عدم وجود سفته نزد شما، این قرارداد می تواند نقش مهمی در اثبات وجود و ماهیت سفته ایفا کند.

پرهیز از امضای سفته سفید (بدون مبلغ و تاریخ)

یکی از خطرناک ترین اقدامات در خصوص سفته، امضای سفته به صورت سفید امضاء، یعنی بدون درج مبلغ و تاریخ است. در این حالت، دارنده سفته می تواند هر مبلغی را در آن وارد کند و تاریخ هر زمانی را درج نماید و سپس آن را به اجرا بگذارد.

سفته سفید امضاء، بار اثبات را بر دوش صادرکننده می اندازد تا ثابت کند که سفته به صورت امانی یا برای مبلغ خاصی بوده است؛ کاری که معمولاً دشوار و پیچیده است. از این رو، اکیداً توصیه می شود که هیچ گاه سفته ای را بدون درج کامل مبلغ و تاریخ و حتی الامکان بدون ذکر علت صدور امضاء نکنید. این کار می تواند از بروز ضرر و زیان های جبران ناپذیر جلوگیری کند.

نتیجه گیری

استرداد لاشه سفته پس از ایفای تعهد یا پرداخت دین، یک حق مسلم حقوقی برای صادرکننده آن است. عدم بازپس گیری سفته می تواند به سوءاستفاده های مالی و حقوقی منجر شود که جبران آن ها دشوار و زمان بر خواهد بود. آگاهی از مراحل قانونی، از درخواست اولیه و ارسال اظهارنامه قضایی تا طرح دادخواست در مراجع صالح، برای صیانت از حقوق فردی و جلوگیری از تضییع اموال ضروری است.

در این مقاله به تفصیل به مبانی قانونی، شرایط مختلف طرح دعوا، و راهنمای گام به گام استرداد سفته پرداختیم. اهمیت نگارش صحیح اظهارنامه و دادخواست، همراه با نمونه های کاربردی، به شما کمک می کند تا با اطمینان بیشتری در این مسیر گام بردارید. همچنین، با رعایت نکات پیشگیرانه مانند درج هدف سفته روی خود سند، تهیه کپی، دریافت رسید کتبی و تنظیم قرارداد شفاف، می توانید از بروز مشکلات آتی جلوگیری کنید.

در نهایت، پیچیدگی های حقوقی ممکن است در برخی موارد خاص، نیازمند مشاوره تخصصی باشد. در صورتی که با موقعیت های پیچیده ای مواجه شدید یا برای اطمینان از صحت اقدامات خود، همواره توصیه می شود که از مشاوره با وکلای مجرب و متخصص در حوزه اسناد تجاری بهره مند شوید. این اقدام می تواند تضمین کننده موفقیت شما در فرآیند استرداد لاشه سفته باشد و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کند.