بعد از درخواست اجراییه مهریه چه باید کرد

پس از ثبت درخواست اجراییه مهریه، پیگیری های قانونی متعددی در انتظار است که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف، یعنی زوجه و زوج، ضروری است. این فرآیند می تواند شامل ابلاغ رسمی به زوج، مهلت های قانونی برای واکنش، امکان توقیف اموال، درخواست ممنوع الخروجی و حتی طرح دادخواست اعسار باشد. درک دقیق این مراحل به افراد کمک می کند تا با آمادگی و اطلاعات کافی، مسیر قانونی را به بهترین شکل ممکن طی کنند و از حقوق خود دفاع نمایند.

اجراییه مهریه چیست؟ (تفاوت درخواست و صدور)

اجراییه مهریه یک سند قانونی است که به زوجه اجازه می دهد پس از عقد، در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، به صورت قانونی نسبت به مطالبه و وصول آن اقدام کند. این اجراییه می تواند مبنایی برای توقیف اموال زوج یا اعمال سایر محدودیت های قانونی علیه او باشد.

تفاوت اساسی بین «درخواست اجراییه» و «صدور اجراییه» در فرآیند حقوقی مهریه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. درخواست اجراییه، اقدام اولیه زوجه (یا وکیل او) است که طی آن، زوجه به مراجع ذی صلاح (مانند دفترخانه ازدواج یا دادگاه) مراجعه کرده و رسماً خواستار دریافت مهریه خود می شود. این مرحله آغازین مسیر قانونی برای وصول مهریه است.

در مقابل، صدور اجراییه، تصمیم و اقدام رسمی مرجع قانونی (اعم از دفتر ثبت اسناد یا دادگاه) است که پس از بررسی درخواست زوجه و احراز شرایط قانونی، دستور به اجرای مفاد سند نکاحیه (مهریه) صادر می کند. این سند صادرشده، یک حکم لازم الاجرا محسوب می شود که به زوجه قدرت قانونی لازم را برای پیگیری وصول مهریه، از جمله توقیف اموال زوج، می دهد. اجراییه مهریه نقش حیاتی در ضمانت اجرای مهریه دارد و بدون آن، زوجه ابزارهای لازم برای اقدام قانونی را نخواهد داشت.

اولین گام ها پس از درخواست اجراییه: ابلاغ و مهلت های قانونی

پس از ثبت درخواست اجراییه مهریه و صدور آن، فرآیند ابلاغ و رعایت مهلت های قانونی آغاز می شود که برای هر دو طرف پرونده حیاتی است. آگاهی از این مراحل به جلوگیری از سردرگمی و اتخاذ تصمیمات حقوقی صحیح کمک می کند.

نحوه ابلاغ اجراییه به زوج

اولین گام پس از صدور اجراییه، ابلاغ رسمی آن به زوج است. این ابلاغ به شیوه های مختلفی صورت می گیرد:

• ابلاغ الکترونیکی از طریق سامانه ثنا: در حال حاضر، بیشتر ابلاغیه های قضایی و ثبتی به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی) به دست افراد می رسد. زوجینی که در این سامانه ثبت نام کرده اند، ابلاغیه را در حساب کاربری خود دریافت می کنند.
• ابلاغ از طریق مأمور اجرا: در صورتی که زوج در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشد یا به دلایلی دسترسی الکترونیکی به ابلاغیه نداشته باشد، اجراییه از طریق مأمور اجرا به آدرس ثبت شده زوج ارسال می شود.

صحت آدرس و اطلاعات زوج از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که عدم ابلاغ صحیح می تواند روند پیگیری مهریه را به تأخیر بیندازد یا حتی با اعتراض زوج مواجه کند. تاریخ مشاهده ابلاغیه الکترونیکی یا تاریخ تحویل ابلاغیه توسط مأمور، مبدأ شروع مهلت های قانونی برای زوج محسوب می شود.

مهلت های قانونی پس از ابلاغ

بعد از ابلاغ اجراییه مهریه، زوج یک مهلت مشخص برای انجام اقدامات لازم دارد:

• ۱۰ روز فرصت قانونی برای زوج: بر اساس ماده ۲۲ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، زوج از تاریخ ابلاغ اجراییه، ۱۰ روز فرصت دارد تا مهریه را پرداخت کند، مالی را برای توقیف معرفی نماید، یا درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. این مهلت برای زوج بسیار مهم است، زیرا عدم اقدام در این بازه زمانی می تواند عواقب جدی برای او داشته باشد.

عواقب عدم اقدام زوج در مهلت مقرر

چنانچه زوج در مهلت ۱۰ روزه مقرر، هیچ گونه اقدامی (نه پرداخت، نه معرفی مال و نه دادخواست اعسار) انجام ندهد، زوجه حق خواهد داشت تا اقدامات قانونی بیشتری را پیگیری کند. این عواقب می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ایجاد حق توقیف اموال: زوجه می تواند با معرفی اموال منقول و غیرمنقول زوج به اجرای ثبت یا اجرای احکام دادگستری، درخواست توقیف آن اموال را داشته باشد.
• درخواست ممنوع الخروجی: در صورت بیم خروج زوج از کشور و عدم اقدام وی برای پرداخت مهریه، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی او را مطرح کند.

این اقدامات قانونی ابزارهایی برای زوجه هستند تا در صورت عدم همکاری زوج، بتواند حقوق مالی خود را وصول کند.

مسیرهای پیگیری اجراییه مهریه: دادگاه یا اجرای ثبت؟ (با تاکید بر بخشنامه ۱۴۰۳)

برای مطالبه و پیگیری مهریه پس از درخواست اجراییه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و یا از طریق دادگاه. بخشنامه ۱۴۰۳ تغییرات مهمی را در این زمینه ایجاد کرده است که انتخاب مسیر مناسب را بیش از پیش نیازمند آگاهی می کند.

بخشنامه ۱۴۰۳ و تغییرات جدید

طبق ماده ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجم توسعه، دادگاه ها نمی توانند بدون مراجعه اولیه زوجه به دفتر ثبت ازدواج، درخواست های مربوط به مهریه را مستقیماً بپذیرند. بخشنامه ۱۴۰۳ با تأکید بر این ماده، رویه را به گونه ای تغییر داده است که زوجه برای مطالبه مهریه، ابتدا باید به دفترخانه رسمی که عقد ازدواج در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و از طریق آن، درخواست صدور اجراییه را مطرح کند. این تغییر با هدف کاهش حجم پرونده ها در دادگاه ها و تسریع فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت اسناد صورت گرفته است. این بخشنامه تاثیر قابل توجهی بر روند اجراییه مهریه داشته و آن را به یک فرآیند دو مرحله ای تبدیل کرده است که ابتدا از ثبت آغاز می شود.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت (مسیر اول)

این مسیر، با توجه به بخشنامه ۱۴۰۳، اولین گام برای مطالبه مهریه است. مراحل کلی آن به شرح زیر است:

1. درخواست در دفترخانه: زوجه با ارائه سند ازدواج به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه می کند.
2. صدور و ابلاغ اجراییه: دفترخانه پس از بررسی مدارک، اجراییه را صادر کرده و آن را به اداره ثبت محل ارسال می کند تا به زوج ابلاغ شود.
3. معرفی و توقیف اموال: پس از ابلاغ اجراییه و در صورت عدم پرداخت یا معرفی مال توسط زوج در مهلت قانونی، زوجه می تواند اموال او را به اداره ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود. اداره ثبت امکان استعلام از مراجع مختلف (مانند پلیس راهور برای خودرو، اداره ثبت برای ملک و …) را دارد.

مزایای مطالبه از طریق ثبت:

• سرعت بیشتر: در صورت وجود اموال مشخص از زوج، فرآیند وصول مهریه معمولاً سریع تر از دادگاه پیش می رود.
• هزینه کمتر در ابتدا: هزینه های اولیه اجراییه ثبت معمولاً کمتر از هزینه های دادرسی دادگاه است.
• ممنوع الخروجی سریع تر: امکان درخواست ممنوع الخروجی زوج از طریق ثبت می تواند سریع تر اتفاق بیفتد.

معایب مطالبه از طریق ثبت:

• در صورت عدم شناسایی مال از زوج، یا اگر اموال معرفی شده جزو مستثنیات دین باشند، اجراییه ثبت عملاً به نتیجه نمی رسد و زوجه ناچار به مراجعه به دادگاه خواهد بود.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه (مسیر دوم)

مراجعه مستقیم به دادگاه در موارد خاصی امکان پذیر است، از جمله:

• در عقد موقت: مهریه در عقد موقت (صیغه) اغلب فاقد سند رسمی لازم الاجرا است، بنابراین مطالبه آن مستقیماً از طریق دادگاه انجام می شود.
• عدم شناسایی مال در ثبت: اگر پس از طی مراحل در اجرای ثبت، مالی از زوج شناسایی نشود یا اجراییه به دلایل قانونی قابل اجرا نباشد، زوجه می تواند با اخذ گواهی از اجرای ثبت، دادخواست مهریه را در دادگاه خانواده مطرح کند.

مراحل گام به گام در دادگاه:

1. دادخواست: زوجه دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده تقدیم می کند.
2. دادرسی: دادگاه پس از تشکیل جلسات رسیدگی و بررسی ادله، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
3. اجراییه دادگاه: پس از قطعی شدن حکم، زوجه می تواند درخواست صدور اجراییه از اجرای احکام دادگستری کند.

مزایای مطالبه از طریق دادگاه:

• جامعیت بیشتر: دادگاه می تواند به جنبه های مختلف پرونده از جمله اعسار زوج رسیدگی کند و حکم به تقسیط مهریه از ابتدا بدهد.
• رسیدگی به اعسار: پرونده اعسار زوج به طور کامل در دادگاه بررسی می شود.

معایب مطالبه از طریق دادگاه:

• طولانی تر بودن فرآیند: دادرسی در دادگاه معمولاً زمان برتر از فرآیند ثبت است.
• هزینه دادرسی بیشتر: مطالبه مهریه در دادگاه مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است که معمولاً بیشتر از هزینه های اجرایی ثبت است.

مقایسه جامع و انتخاب بهترین روش

انتخاب مسیر مناسب برای پیگیری اجراییه مهریه به شرایط خاص هر پرونده بستگی دارد. در یک نگاه کلی، می توان این دو روش را به شکل زیر مقایسه کرد:

ویژگی	مطالبه از طریق اجرای ثبت	مطالبه از طریق دادگاه
نقطه آغاز	دفترخانه رسمی ازدواج	دادگاه خانواده (پس از عدم موفقیت در ثبت)
سرعت	بالاتر (در صورت شناسایی مال)	پایین تر (به دلیل مراحل دادرسی)
هزینه اولیه	کمتر (حدود ۵ درصد حق الاجرا)	بیشتر (بر اساس تعرفه های دادرسی)
امکان ممنوع الخروجی	سریع تر	پس از قطعی شدن حکم
رسیدگی به اعسار	در مرحله بعد به دادگاه ارجاع می شود	در همان دادگاه اصلی رسیدگی می شود
موارد کاربرد	وجود سند رسمی و شناسایی اموال	عقد موقت، عدم شناسایی مال در ثبت، نیاز به رسیدگی جامع تر

برای زوجه، اگر از وجود اموال مشخصی به نام زوج اطمینان دارد و مهریه نیز سند رسمی دارد، شروع از طریق اجرای ثبت می تواند گزینه سریع تر و کم هزینه تری باشد. اما اگر اطلاعاتی از اموال زوج در دست نیست یا مهریه عندالاستطاعه است، مسیر دادگاه جامع تر و امکان پذیرتر خواهد بود. برای زوج نیز، آگاهی از این تفاوت ها در زمان ابلاغ اجراییه، برای دفاع و ارائه دادخواست اعسار، حائز اهمیت است. در نهایت، مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند بهترین راهکار را بر اساس شرایط پرونده ارائه دهد.

اقدامات زوجه (زن) پس از درخواست اجراییه و عدم پرداخت

پس از اینکه اجراییه مهریه صادر و به زوج ابلاغ شد و او در مهلت قانونی اقدام به پرداخت مهریه نکرد، زوجه می تواند اقدامات قانونی مختلفی را برای وصول حق خود پیگیری کند. این اقدامات عمدتاً بر شناسایی و توقیف اموال زوج، و در صورت لزوم، اعمال محدودیت های دیگر متمرکز است.

شناسایی و معرفی اموال زوج برای توقیف

اهمیت شناسایی اموال زوج در این مرحله بسیار زیاد است. هرچه زوجه اطلاعات دقیق تر و مستندتری از دارایی های زوج داشته باشد، فرآیند توقیف اموال سریع تر و مؤثرتر خواهد بود. این دارایی ها می توانند شامل موارد زیر باشند:

• اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان.
• اموال منقول: خودرو، سهام شرکت ها، اوراق بهادار.
• حساب های بانکی: تمامی حساب های سپرده یا جاری در بانک ها و مؤسسات مالی.
• حقوق و مزایا: بخشی از حقوق و مزایای دریافتی زوج از محل کار.
• موجودی صندوق قرض الحسنه و …

نحوه استعلام اموال از مراجع ذی صلاح: در صورت عدم اطلاع دقیق از اموال زوج، زوجه می تواند از طریق اداره ثبت (در مسیر اجراییه ثبتی) یا اجرای احکام دادگستری (در مسیر اجراییه قضایی) درخواست استعلام از مراجع مختلف را بدهد. این مراجع عبارتند از:

• پلیس راهور: برای شناسایی خودروهای به نام زوج.
• اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات.
• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• اداره مالیات: برای شناسایی سهام و دارایی های مربوط به شرکت ها.

مراحل درخواست توقیف: پس از شناسایی اموال، زوجه باید با ارائه مدارک مربوطه، درخواست کتبی توقیف اموال را به اداره ثبت یا اجرای احکام دادگستری ارائه دهد. کارشناسان مربوطه پس از بررسی، نسبت به توقیف اموال اقدام خواهند کرد.

نکات مهم در توقیف اموال:

• اموال مشترک: اگر مالی به صورت مشترک به نام زوج و شخص دیگری باشد، توقیف فقط به میزان سهم زوج امکان پذیر است.
• اموال به نام دیگران: اگر زوج اموال خود را با هدف فرار از دین به نام اشخاص دیگر منتقل کرده باشد، زوجه می تواند با طرح دعوای ابطال معامله، آن اموال را دوباره به دارایی زوج بازگردانده و توقیف کند. البته اثبات این امر نیازمند دلایل و شواهد قوی است.

درخواست ممنوع الخروجی زوج

یکی دیگر از ابزارهای مؤثر برای فشار بر زوج جهت پرداخت مهریه، درخواست ممنوع الخروجی اوست. این اقدام به ویژه در مواردی که زوجه بیم آن را دارد که زوج با خروج از کشور از پرداخت مهریه شانه خالی کند، کاربرد دارد.

• شرایط و مدارک لازم: وجود حکم اجراییه مهریه و بیم خروج زوج از کشور از شرایط اصلی است. زوجه با ارائه حکم اجراییه به اداره ثبت یا اجرای احکام، درخواست ممنوع الخروجی را ثبت می کند.
• مراحل ثبت درخواست: درخواست به صورت کتبی ثبت می شود و پس از بررسی، حکم ممنوع الخروجی به مراجع ذی ربط ابلاغ می گردد. این اقدام می تواند به سرعت انجام شود و تا زمان رفع ممنوعیت، زوج قادر به خروج از کشور نخواهد بود.

پیگیری وضعیت پرونده در سامانه ثنا

برای پیگیری اجراییه مهریه، سامانه ثنا یک ابزار بسیار کارآمد است. زوجه می تواند به طور منظم با ورود به این سامانه، از آخرین وضعیت پرونده خود، ابلاغیه های جدید و اقدامات انجام شده مطلع شود. این امر نیاز به مراجعه حضوری به مراجع قضایی و ثبتی را به حداقل می رساند و به زوجه کمک می کند تا در جریان کامل روند پرونده قرار گیرد.

صدور گواهی دعوی (ماده ۵۱ قانون اجرای احکام)

چنانچه زوجه پس از پیگیری های لازم از طریق اجرای ثبت، نتواند مالی از زوج شناسایی و توقیف کند و یا فرآیند اجرا به هر دلیلی به نتیجه نرسد، می تواند درخواست گواهی دعوی (مطابق ماده ۵۱ قانون اجرای احکام مدنی) کند. این گواهی به زوجه امکان می دهد تا با مراجعه به دادگاه خانواده، دعوای مطالبه مهریه را طرح کرده و از ابزارهای قضایی برای وصول مهریه خود استفاده نماید. این گواهی در واقع راه را برای انتقال پرونده از اجرای ثبت به دادگاه باز می کند و مانع از سردرگمی زوجه در صورت بن بست در مسیر ثبت می شود.

آگاهی کامل از جزئیات اموال زوج و پیگیری مستمر پرونده از طریق مراجع قانونی، دو عامل کلیدی در موفقیت فرآیند وصول مهریه پس از صدور اجراییه است.

اقدامات زوج (مرد) پس از ابلاغ اجراییه

پس از اینکه ابلاغیه اجراییه مهریه به زوج می رسد، او نیز دارای حقوق و تکالیفی است که باید در مهلت های قانونی به آن ها رسیدگی کند. عدم اقدام به موقع می تواند عواقب حقوقی جدی برای او داشته باشد.

پرداخت مهریه

ساده ترین و مستقیم ترین راه برای زوج پس از ابلاغ اجراییه، پرداخت مهریه است. این پرداخت می تواند به صورت نقدی یا از طریق انتقال بانکی انجام شود. نکته مهم این است که زوج باید رسید رسمی و معتبر بابت پرداخت مهریه دریافت کند تا از هرگونه ادعای بعدی زوجه مبنی بر عدم دریافت جلوگیری شود. این رسید می تواند گواهی دفترخانه، فیش واریز به حساب زوجه یا تأییدیه کتبی از اجرای احکام باشد.

ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

اگر زوج توانایی مالی برای پرداخت کامل مهریه (به صورت یکجا) را نداشته باشد، می تواند در مهلت مقرر (معمولاً ۱۰ روز پس از ابلاغ اجراییه در مورد اجرای ثبت و ۳۰ روز در مورد اجرای احکام دادگاه) دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است.

• تعریف اعسار و شرایط پذیرش آن: دادخواست اعسار زمانی پذیرفته می شود که زوج بتواند به دادگاه ثابت کند فاقد اموال کافی یا درآمد ثابت و مکفی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا است. دادگاه با بررسی شرایط مالی زوج، تصمیم می گیرد که آیا او معسر است یا خیر.
• مدارک لازم برای اثبات اعسار: برای اثبات اعسار، زوج باید مدارک متعددی را به دادگاه ارائه دهد:
  • استشهادیه شهود: حداقل دو شاهد باید به نفع زوج شهادت دهند که او توانایی مالی کافی برای پرداخت مهریه را ندارد.
  • لیست کامل اموال: فهرستی از تمام اموال منقول و غیرمنقول خود و همسرش.
  • صورت حساب های بانکی: گردش حساب های بانکی در بازه زمانی مشخص (مثلاً ۶ ماهه یا یک ساله).
  • مدارک درآمد و شغل: فیش حقوقی، مدارک مربوط به بیکاری، یا هر سندی که وضعیت مالی او را روشن کند.
• مراحل ثبت دادخواست اعسار و رسیدگی: دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود و دادگاه پس از دریافت دادخواست، جلسه ای برای رسیدگی تشکیل می دهد. زوجه نیز در این جلسات حق دفاع و ارائه مدارک برای رد اعسار زوج را دارد.
• آثار پذیرش اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند. این حکم شامل تعیین یک پیش قسط و سپس اقساط ماهانه خواهد بود که زوج ملزم به پرداخت آن ها است.
• عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه: اگر زوج پس از تقسیط مهریه، اقساط را به موقع پرداخت نکند، زوجه می تواند مجدداً با مراجعه به اجرای احکام، درخواست صدور حکم جلب زوج را داشته باشد.

اعتراض به اجراییه مهریه (در موارد خاص)

زوج می تواند در موارد خاصی به اجراییه مهریه اعتراض کند. این اعتراض باید با دلایل موجه و مستند همراه باشد تا مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد:

• دلایل موجه برای اعتراض:
  • اشکال در ابلاغ: عدم ابلاغ صحیح اجراییه به زوج.
  • ایراد شکلی به اجراییه: وجود نقض در فرم یا محتوای اجراییه.
  • پرداخت قبلی مهریه: در صورتی که زوج قبلاً مهریه را پرداخت کرده اما رسید آن را ارائه نکرده است.
  • فوت زوجه: اگر زوجه قبل از اجراییه فوت کرده باشد.
  • توافقات قبلی: وجود توافقنامه رسمی مبنی بر بخشش یا تعدیل مهریه.
• مهلت و نحوه ثبت اعتراض: اعتراض معمولاً در مهلت مقرر (۱۰ روز در اجرای ثبت) به همان مرجع صادرکننده اجراییه یا دادگاه مطرح می شود.
• نتیجه احتمالی اعتراض: در صورت پذیرش اعتراض، اجراییه ممکن است باطل شود یا اصلاحاتی در آن صورت گیرد. در غیر این صورت، اجراییه به قوت خود باقی می ماند.

انتقال اموال پس از صدور اجراییه: فرار از دین

یکی از مهم ترین هشدارها برای زوج پس از صدور اجراییه مهریه، خودداری از هرگونه اقدامی است که به عنوان فرار از دین تلقی شود. انتقال اموال پس از صدور اجراییه، به ویژه اگر با هدف فرار از پرداخت مهریه صورت گیرد، دارای جنبه های کیفری و حقوقی خواهد بود. این اقدام می تواند مجازات های قانونی سختی از جمله حبس را در پی داشته باشد و آن معامله نیز باطل خواهد شد. قانون گذار به شدت با این گونه اقدامات برخورد می کند تا حقوق طلبکار (زوجه) تضییع نشود. در صورتی که انتقال اموال با قصد فرار از پرداخت مهریه اثبات شود، آن معامله باطل و اموال به دارایی زوج بازگردانده شده و قابل توقیف خواهند بود.

اموال غیرقابل توقیف (مستثنیات دین) در اجراییه مهریه

در فرآیند اجراییه مهریه، نه تنها زوجه به دنبال شناسایی و توقیف اموال زوج است، بلکه زوج نیز باید از حقوق خود در قبال اموال غیرقابل توقیف آگاه باشد. این اموال که به آن ها مستثنیات دین گفته می شود، طبق قانون از توقیف معاف هستند تا فرد بتواند حداقل های زندگی خود و خانواده اش را تأمین کند.

تعریف مستثنیات دین: مستثنیات دین به آن دسته از اموالی گفته می شود که بر اساس قانون، حتی در صورت وجود حکم قضایی یا اجراییه، نمی توان آن ها را برای پرداخت بدهی (مانند مهریه) توقیف کرد. هدف از این قانون، حفظ کرامت انسانی و امکان ادامه حیات و کار برای فرد بدهکار است.

لیست کامل و به روز اموالی که قابل توقیف نیستند: بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مهم ترین مستثنیات دین عبارتند از:

1. منزل مسکونی: خانه ای که عرفاً در شأن محکوم علیه و افراد تحت تکفل او است. ملاک شأن، شرایط اجتماعی، اقتصادی و شغلی فرد است.
2. اثاثیه ضروری زندگی: وسایل و اثاثیه منزل که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل او لازم است. شامل اقلام لوکس و غیرضروری نمی شود.
3. آذوقه و مواد غذایی: مقدار آذوقه موجود در منزل که عرفاً برای مدت معینی (معمولاً یک ماه) برای محکوم علیه و افراد تحت تکفل او ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی: برای اشخاص اهل علم و تحقیق، کتاب ها، ابزارهای علمی و تحقیقاتی متناسب با شأن و شغل آن ها.
5. وسایل و ابزار کار: وسایل و ابزار کار پیشه وران، کشاورزان و سایر افراد که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است. این شامل ابزارهایی است که بدون آن ها فرد نمی تواند کسب درآمد کند.
6. تلفن مورد نیاز مدیون: یک خط تلفن و دستگاه تلفن که برای ارتباطات ضروری و شغلی فرد لازم است.
7. مبلغ ودیعه اجاره: مبلغی که مستأجر (محکوم علیه) بابت رهن یا ودیعه به مؤجر پرداخت کرده است، مشروط بر اینکه عین مستأجره (خانه اجاره ای) بالاتر از شأن و شخصیت مستأجر نباشد و بدون این مبلغ، مستأجر دچار عسر و حرج (سختی و تنگنا) گردد.
8. حقوق و مزایای شغلی: بخشی از حقوق و مزایای شغلی محکوم علیه در سقف معین. معمولاً یک سوم یا یک چهارم حقوق و مزایا قابل توقیف است و مابقی جزو مستثنیات دین محسوب می شود، مگر اینکه حکم قضایی خاصی صادر شده باشد.

اهمیت اطلاع از این موارد:

• برای زوجه: دانستن این لیست به زوجه کمک می کند تا در معرفی اموال برای توقیف، از معرفی مستثنیات دین خودداری کند و زمان و انرژی خود را هدر ندهد.
• برای زوج: اطلاع از این حقوق به زوج امکان می دهد تا در صورت توقیف اشتباه اموالش که جزو مستثنیات دین هستند، اعتراض قانونی خود را مطرح کند و از توقیف شدن آن ها جلوگیری نماید.

نحوه اعتراض زوج به توقیف مستثنیات دین: اگر مالی از زوج توقیف شود که او معتقد است جزو مستثنیات دین است، می تواند با ارائه مدارک و شواهد لازم، به مرجع صادرکننده اجراییه (اجرای ثبت یا اجرای احکام دادگستری) اعتراض کند. مرجع مربوطه موظف است این اعتراض را بررسی کرده و در صورت صحت ادعای زوج، مال مورد نظر را از توقیف خارج کند.

نکات حقوقی و کاربردی مهم در فرآیند اجراییه مهریه

فرآیند اجراییه مهریه دارای پیچیدگی های حقوقی فراوانی است که آگاهی از نکات کلیدی آن می تواند برای هر دو طرف پرونده راهگشا باشد.

قانون جدید حکم جلب مهریه

بر اساس اصلاحات قانونی اخیر، به ویژه قوانین مربوط به نحوه اجرای محکومیت های مالی، حکم جلب مهریه صرفاً تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی قابلیت اجرا دارد. به این معنی که برای مهریه هایی که بیشتر از ۱۱۰ سکه هستند، زوج بابت مازاد بر این تعداد، زندانی نخواهد شد. البته این بدان معنا نیست که زوج از پرداخت مابقی مهریه معاف است؛ بلکه ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای آن وجود ندارد و وصول مابقی مهریه صرفاً از طریق توقیف اموال و به صورت حقوقی پیگیری می شود. اگر زوج توانایی مالی پرداخت کل مهریه را داشته باشد، باید تمام آن را بپردازد.

نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز

یکی از سؤالات پرتکرار در خصوص مهریه، نحوه محاسبه آن به نرخ روز است. طبق قانون، مهریه وجه نقد (ریال) یا سکه، باید به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود. نکته مهم اینجاست که ملاک محاسبه نرخ روز، «تاریخ پرداخت مهریه» است، نه تاریخ عقد ازدواج یا تاریخ درخواست اولیه مهریه. این امر به دلیل حفظ ارزش مهریه در طول زمان و با توجه به تورم صورت می گیرد. بنابراین، مهریه بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی در زمان پرداخت، به روز محاسبه خواهد شد.

اجرای مهریه عقد موقت

در مورد مهریه عقد موقت (صیغه)، معمولاً سند ازدواج به صورت رسمی ثبت نمی شود و در بیشتر موارد، صیغه نامه های عادی (غیررسمی) وجود دارد. برای مطالبه مهریه عقد موقت، زوجه نمی تواند از طریق اجرای ثبت اقدام کند؛ بلکه باید مستقیماً با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده مراجعه نماید. دادگاه پس از بررسی صیغه نامه و صحت آن، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. البته اگر عقد موقت به صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده باشد، می توان از طریق اجرای ثبت نیز اقدام کرد.

آیا می توان در عقدنامه ضامن برای مهریه گرفت؟

بله، امکان گرفتن ضامن برای پرداخت مهریه در عقدنامه وجود دارد. در این صورت، شخص ثالثی (ضامن) متعهد می شود که در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، او را پرداخت کند. این ضمانت می تواند به صورت تضامنی باشد، به این معنی که زوجه هم می تواند از زوج و هم از ضامن مطالبه مهریه کند. ذکر این موضوع و امضای ضامن در متن عقدنامه یا سند رسمی جداگانه ضروری است و ضمانت مزبور باید شرایط قانونی عقد ضمان را دارا باشد.

پیگیری نکردن پرونده مهریه: آیا حق ساقط می شود؟

پیگیری نکردن پرونده مهریه برای مدتی، به معنای ساقط شدن حق مطالبه مهریه نیست. مهریه، دینی بر ذمه زوج است و زوجه هر زمان که بخواهد (مادامی که حق مطالبه ساقط نشده باشد، مثلا با بخشش یا ابراء)، می تواند آن را مطالبه کند. با این حال، تأخیر زیاد در پیگیری می تواند فرآیند را طولانی تر و پیچیده تر کند، به ویژه اگر در این مدت اموال زوج تغییر کرده یا شناسایی آن ها دشوارتر شود.

حقوق زن بعد از فوت زوج در مورد مهریه

پس از فوت زوج، حق مهریه زوجه همچنان به قوت خود باقی است و او می تواند مهریه خود را از ماترک (ارث) زوج مطالبه کند. مهریه در این حالت، جزء بدهی های ممتاز متوفی محسوب شده و قبل از تقسیم ارث بین ورثه، باید از اموال متوفی پرداخت شود. زوجه باید با ارائه گواهی حصر وراثت و سایر مدارک، مهریه خود را از ورثه مطالبه نماید. در این حالت نیز مهریه به نرخ روز (تا تاریخ فوت زوج) محاسبه خواهد شد.

مدت زمان کلی فرآیند اجراییه مهریه و هزینه ها

فرآیند اجراییه مهریه از زمان درخواست تا وصول نهایی، بسته به عوامل متعددی می تواند مدت زمان و هزینه های متفاوتی داشته باشد. آگاهی از این موارد برای برنامه ریزی و پیش بینی های لازم، ضروری است.

مدت زمان: از درخواست تا وصول

مدت زمان کلی فرآیند اجراییه مهریه، یک متغیر است و نمی توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا حتی چند سال به طول بیانجامد. عوامل تأثیرگذار بر سرعت پرونده عبارتند از:

• مسیر انتخابی: مطالبه از طریق اجرای ثبت معمولاً سریع تر از دادگاه است، به شرطی که اموال قابل توقیف از زوج شناسایی شود.
• وجود یا عدم وجود اموال: اگر زوج دارای اموال مشخص و قابل توقیف باشد، فرآیند وصول سریع تر خواهد بود. در صورت عدم شناسایی مال یا وجود مستثنیات دین، زمان بیشتری نیاز است.
• دادخواست اعسار زوج: اگر زوج دادخواست اعسار دهد و مهریه تقسیط شود، وصول کامل مهریه به مرور زمان و در قالب اقساط انجام می گیرد که می تواند سال ها طول بکشد.
• پیچیدگی پرونده: اختلاف نظرها، اعتراضات مکرر، یا نیاز به کارشناسی اموال می تواند روند را طولانی کند.
• حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی: میزان شلوغی ادارات و دادگاه ها نیز بر سرعت رسیدگی تأثیر می گذارد.

به طور کلی، صدور خود اجراییه ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد، اما مراحل بعدی مانند توقیف اموال و وصول نهایی بسیار متغیر است.

هزینه ها: هزینه دادرسی، حق الاجرا و…

مطالبه مهریه، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که بسته به مسیر انتخابی (ثبت یا دادگاه) و اقدامات بعدی، متفاوت خواهد بود. بخش عمده این هزینه ها بر عهده زوج (محکوم علیه) است، اما در ابتدا زوجه (خواهان) باید آن را پرداخت کند و سپس در صورت پیروزی در پرونده، می تواند آن را از زوج مطالبه نماید.

1. هزینه دادرسی (در دادگاه): در صورت مراجعه به دادگاه، زوجه باید هزینه دادرسی را بر اساس ارزش مهریه مطالبه شده پرداخت کند که معمولاً درصد مشخصی از آن است.
2. حق الاجرا (در اجرای ثبت): در مسیر اجرای ثبت، هزینه ای تحت عنوان «حق الاجرا» دریافت می شود که معمولاً ۵ درصد از مبلغ مهریه است و بر عهده محکوم علیه (زوج) خواهد بود.
3. هزینه وکالت: در صورت استفاده از وکیل، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه می شود. این هزینه بر اساس توافق با وکیل و تعرفه های قانونی تعیین می گردد.
4. هزینه کارشناسی: اگر نیاز به ارزیابی اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری باشد، هزینه کارشناسی نیز باید پرداخت شود.
5. هزینه های جانبی: شامل هزینه های مربوط به استعلام اموال، کپی مدارک، پستی و …

آگاهی از این هزینه ها به افراد کمک می کند تا با دید بهتری وارد فرآیند اجراییه مهریه شوند و برنامه ریزی مالی لازم را داشته باشند.

نقش وکیل متخصص در پرونده های اجراییه مهریه

پیچیدگی های حقوقی و مراحل متعدد در فرآیند اجراییه مهریه، ضرورت حضور یک وکیل متخصص و باتجربه را بیش از پیش نمایان می سازد. وکلا با دانش عمیق حقوقی و تجربه عملی در این گونه پرونده ها، می توانند نقش حیاتی در موفقیت و تسریع روند ایفا کنند.

اهمیت مشاوره و وکالت تخصصی در این مرحله حساس

پرونده های مهریه اغلب با تنش ها و چالش های عاطفی و مالی همراه هستند. در چنین شرایطی، تصمیم گیری های حقوقی صحیح و به موقع می تواند سرنوشت پرونده را تغییر دهد. وکیل متخصص با اشراف بر قوانین و رویه های دادگاه ها و ادارات ثبت، می تواند بهترین راهکار را برای هر پرونده ارائه دهد. او می تواند اطلاعات دقیق و به روزی در خصوص قوانین جدید، از جمله بخشنامه ۱۴۰۳ و سقف ۱۱۰ سکه برای حکم جلب، در اختیار موکل قرار دهد.

مزایای استفاده از وکیل (تسریع فرآیند، کاهش اشتباهات، افزایش احتمال موفقیت، مدیریت استرس)

استفاده از وکیل متخصص در پرونده های اجراییه مهریه مزایای متعددی دارد:

• تسریع فرآیند: وکیل با آگاهی از مسیرهای قانونی و رویه های اداری، می تواند مراحل را سریع تر و بدون اتلاف وقت به جلو ببرد. او می داند که چه مدارکی در چه زمانی لازم است و به کدام مرجع باید مراجعه شود.
• کاهش اشتباهات: اشتباهات کوچک در مراحل ثبت درخواست، معرفی اموال، یا تنظیم دادخواست اعسار می تواند پیامدهای بزرگی داشته باشد. وکیل با دقت و تخصص خود از بروز این اشتباهات جلوگیری می کند.
• افزایش احتمال موفقیت: وکیل با تدوین استراتژی حقوقی مناسب، جمع آوری مستندات قوی و دفاع مؤثر در دادگاه، احتمال موفقیت در پرونده را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
• مدیریت استرس: فرآیندهای حقوقی به خودی خود استرس زا هستند. حضور وکیل، بار روانی پیگیری پرونده را از دوش موکل برمی دارد و به او این اطمینان را می دهد که پرونده اش توسط فردی آگاه و مجرب اداره می شود.
• شناسایی اموال و جلوگیری از فرار از دین: وکلا با تجربه می توانند در شناسایی اموال مخفی شده زوج کمک کنند و در صورت لزوم، دعوای ابطال معامله به جهت فرار از دین را مطرح نمایند.

چه زمانی مراجعه به وکیل ضروری تر است؟

اگرچه در تمام مراحل پیگیری مهریه مشاوره با وکیل توصیه می شود، اما در برخی شرایط، حضور وکیل ضروری تر است:

• عدم شناسایی اموال زوج: اگر زوجه هیچ اطلاعی از دارایی های زوج ندارد.
• تلاش زوج برای فرار از دین: در صورت انتقال اموال توسط زوج پس از درخواست مهریه.
• پیچیدگی های حقوقی: مانند مهریه عندالاستطاعه، اعتراض زوج به اجراییه، یا طرح دادخواست اعسار.
• عدم تمایل یا توانایی موکل برای پیگیری حضوری: به دلیل مشغله کاری، فاصله مکانی، یا مسائل روانی.

در نهایت، انتخاب وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، یک سرمایه گذاری برای حفظ و احقاق حقوق قانونی است و می تواند به بهترین نتیجه ممکن در پرونده منجر شود.

سوالات متداول

آیا امکان صدور همزمان توقیف اموال و ممنوع الخروجی وجود دارد؟

بله، زوجه می تواند به صورت همزمان درخواست توقیف اموال و ممنوع الخروجی زوج را از مراجع ذی صلاح ثبت کند. این دو اقدام می توانند به موازات یکدیگر پیگیری شوند تا فشار لازم برای وصول مهریه ایجاد گردد.

مهریه تا چند سکه قابل جلب است؟

مطابق قوانین جدید، حکم جلب زوج بابت مهریه، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن اجرا می شود. برای مازاد بر این مقدار، ضمانت اجرای کیفری (حبس) وجود ندارد، اما زوج همچنان به صورت حقوقی موظف به پرداخت است و می توان از طریق توقیف اموال او اقدام کرد.

اگر زوج بعد از اجراییه اموالش را به نام دیگری بزند چه می شود؟

اگر زوج پس از ابلاغ اجراییه مهریه، اموال خود را با هدف فرار از پرداخت دین به نام دیگری منتقل کند، این اقدام «فرار از دین» محسوب می شود. در صورت اثبات این سوءنیت در دادگاه، معامله باطل شده، اموال به دارایی زوج بازگردانده می شوند و قابل توقیف خواهند بود. همچنین، زوج ممکن است با مجازات های کیفری نیز مواجه شود.

بعد از اجراییه، چقدر مهلت برای پرداخت یا اعسار وجود دارد؟

پس از ابلاغ اجراییه مهریه، زوج ۱۰ روز فرصت قانونی دارد تا نسبت به پرداخت مهریه، معرفی مال برای توقیف، یا ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه به دادگاه اقدام کند. در صورت عدم اقدام در این مهلت، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال و ممنوع الخروجی زوج را داشته باشد.

آیا می توان همزمان از ثبت و دادگاه مهریه را پیگیری کرد؟

طبق قانون جدید (بخشنامه ۱۴۰۳)، ابتدا باید از طریق اجرای ثبت اقدام شود. اگر در این مسیر مالی شناسایی نشد یا اجرای مهریه از این طریق به نتیجه نرسید، زوجه می تواند با اخذ گواهی از اجرای ثبت، به دادگاه مراجعه کرده و از مسیر قضایی مهریه خود را مطالبه کند. پیگیری همزمان بخش های مختلف مهریه از هر دو مرجع نیز در برخی شرایط خاص امکان پذیر است.

اگر مالی از زوج پیدا نشود، راه حل چیست؟

اگر پس از پیگیری های لازم، هیچ مالی از زوج برای توقیف شناسایی نشود، زوجه می تواند درخواست صدور گواهی دعوی (ماده ۵۱ قانون اجرای احکام) از اجرای ثبت کند و با این گواهی به دادگاه خانواده مراجعه نماید. در دادگاه، زوج می تواند دادخواست اعسار بدهد و در صورت پذیرش، مهریه به صورت اقساطی تعیین خواهد شد. در صورت عدم پرداخت اقساط، حکم جلب او صادر می شود (تا سقف ۱۱۰ سکه).

چقدر طول می کشد تا اجراییه مهریه صادر شود؟

صدور اجراییه مهریه از زمان ثبت درخواست در دفترخانه ازدواج، معمولاً فرآیندی کوتاه و چند روزه تا یک هفته ای است که شامل ثبت درخواست، صدور برگه اجراییه توسط سردفتر و ارسال پرونده به اداره ثبت برای ادامه مراحل اجرایی می شود. البته مدت زمان دقیق ممکن است بسته به میزان شلوغی ادارات مربوطه متفاوت باشد.

نتیجه گیری

اجراییه مهریه یکی از ابزارهای قانونی قدرتمند و مؤثر برای زوجه هاست تا در صورت عدم همکاری زوج در پرداخت، بتوانند حقوق مالی خود را پیگیری و وصول کنند. با صدور این حکم، زوجه ابزارهای قانونی مختلفی همچون توقیف اموال، درخواست ممنوع الخروجی، و در صورت نیاز، طرح دادخواست در دادگاه را در اختیار خواهد داشت.

اهمیت این فرآیند زمانی بیشتر می شود که زوج به هر دلیلی از پرداخت مهریه خودداری کند یا به دلیل مشکلات مالی، توان پرداخت یکجای آن را نداشته باشد. در چنین شرایطی، آگاهی از گام های پس از درخواست اجراییه، حقوق و تکالیف هر یک از طرفین، و راهکارهای قانونی موجود، برای طی کردن مسیر به درستی و اطمینان از احقاق حق بسیار مهم است. پیگیری دقیق، شناسایی به موقع اموال، و درک صحیح از قوانین مرتبط با اعسار و مستثنیات دین، از جمله مواردی است که می تواند به زوجه در رسیدن به مهریه خود کمک کند.

در این میان، نقش مشاوره حقوقی و همکاری با وکیل متخصص خانواده بسیار پررنگ است. وکیل می تواند با ارائه راهنمایی های دقیق، انجام صحیح مراحل قانونی، و دفاع مؤثر در برابر چالش های احتمالی (مانند دادخواست اعسار یا فرار از دین)، به زوجه اطمینان دهد که مسیر قانونی به بهترین شکل ممکن طی می شود. این رویکرد حرفه ای، نه تنها به تسریع فرآیند کمک می کند، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند به ضرر زوجه تمام شود، جلوگیری خواهد کرد.