گردشگری شهری ایران؛ گنج پنهان در نقشه تحریم‌ها
خبرگزاری مجله gcorg؛ صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از پویاترین و سودآورترین بخش‌های اقتصاد جهانی، همواره نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور‌ها ایفا کرده است.
ایران با تاریخی غنی، تمدنی کهن و گنجینه‌ای از جاذبه‌های متنوع و منحصر‌به‌فرد از دیرباز مقصدی جذاب برای گردشگران سراسر جهان بوده، اما متاسفانه در دهه‌های اخیر، تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، چالش‌های متعددی را در مسیر توسعه این صنعت مهم در ایران ایجاد کرده است.
این تحریم‌ها با ایجاد موانع درزمینه‌های مختلف ازجمله سرمایه‌گذاری خارجی، تبادلات مالی بین‌المللی و دسترسی به فناوری‌های نوین به طور مستقیم و غیرمستقیم بر صنعت گردشگری ایران تأثیر گذاشته‌اند.
در این میان، صنعت گردشگری شهری به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهم گردشگری به‌دلیل تمرکز بر جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، مذهبی و تفریحی در شهرها، همواره مورد توجه بوده است. شهر‌های ایران با داشتن آثار تاریخی باستانی، معماری‌های بی‌نظیر، بازار‌های سنتی، موزه‌ها، مساجد و کلیساها، و همچنین فرهنگ و آداب و رسوم غنی، ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند.
با این حال، تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، توسعه گردشگری شهری در ایران را با چالش‌های جدی مواجه کرده است؛ کمبود بودجه برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری، کاهش تعداد گردشگران خارجی، مشکلات در بازاریابی و تبلیغات بین‌المللی و محدودیت در دسترسی به خدمات گردشگری مدرن از جمله این چالش‌ها هستند.
با وجود تمام این موانع، ایران با اتکاء به ظرفیت‌های داخلی و مزیت‌های رقابتی خود، توانسته تا بر این چالش‌ها فائق آید و مسیر توسعه گردشگری شهری را ادامه دهد.
در این میان، توسعه گردشگری داخلی، توجه به زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری، برگزاری رویداد‌ها و جشنواره‌های محلی، استفاده از فناوری‌های نوین و تقویت دیپلماسی منطقه‌ای ازجمله راهکار‌هایی بوده‌اند که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
در گزارش زیر تلاش خواهیم کرد با بررسی دقیق‌تر وضعیت گردشگری شهری در ایران در دوران تحریم به این سؤال پاسخ دهیم که ایران چگونه توانسته با وجود محدودیت‌های بین‌المللی از ظرفیت‌های داخلی و مزیت‌های رقابتی خود برای توسعه گردشگری شهری بهره ببرد و چه راهکار‌ها و استراتژی‌هایی می‌تواند برای مقابله با چالش‌های پیش رو و توسعه پایدار این صنعت مهم در ایران اتخاذ کند؟
و تلاش می‌کنیم به بررسی تغییرات و تحولات صنعت گردشگری شهری در ایران در طول ۵۰ سال گذشته هم بپردازیم و این بررسی شامل جنبه‌های مختلفی ازجمله رشد زیرساخت‌ها، تغییر الگو‌های سفر، نقش فناوری، تأثیر اقتصادی و اجتماعی و چالش‌های موجود در این صنعت بوده و هدف از این تحلیل، ارائه نگاهی جامع به وضعیت کنونی صنعت گردشگری در ایران و چشم‌انداز‌های آینده آن است.
براین اساس، در قالب پرونده «شتاب علمی؛ پیشروی ایران، رکود غرب» و (نیم‌قرن پیشرفت) گفت‌وگویی را با حسین کلانتری خلیل‌آباد عضو هیئت علمی دانشگاه، دکترای تخصصی برنامه‌ریزی شهری با گرایش شهرسازی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز ترتیب دادیم تا به‌صورت علمی وضعیت «گردشگری» را مورد بررسی قرار دهیم.
خبرگزاری مجله gcorg به‌دلیل اهمیت صنعت گردشگری و طولانی بودن مصاحبه، این گفت‌و‌گو را در چند بخش تقدیم مخاطبان می‌کند.
بخش سوم گپ و گفت مجله gcorg با کلانتری خلیل‌آباد در پی می‌آید: (بخش نخست و دوم را اینجا و اینجا بخوانید)
تحریم‌ها؛ فرصتی برای عرض‌اندام گردشگری شهری ایران
مجله gcorg: با توجه به تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، ایران چگونه توانسته صنعت گردشگری شهری خود را توسعه دهد و چه فرصت‌ها و مزیت‌های رقابتی در این شرایط برای ایران ایجاد شده است؟
کلانتری خلیل‌آباد: تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی موجب شده که با چالش‌های زیادی در زمینه‌های مختلف ازجمله صنعت گردشگری مواجه شویم، با این حال، ایران توانسته از ظرفیت‌های داخلی و مزیت‌های رقابتی خاص خود برای توسعه گردشگری شهری بهره ببرد که از آن جمله می‌توان توسعه گردشگری داخلی، توسعه زیرساخت‌ها و خدمات، برگزاری رویداد‌ها و جشنواره‌ها و بهره‌گیری از دیپلماسی منطقه‌ای را ذکر کرد.
با محدودیت‌های سفر‌های بین‌المللی به ایران، دولت و بخش خصوصی تلاش کرده‌اند گردشگری داخلی را توسعه دهند و تبلیغات گسترده در این زمینه و ارائه بسته‌های سفر اقتصادی برای گردشگران داخلی موجب رونق گردشگری شهری در شهر‌های مختلف ایران شده، شهر‌های بزرگ مانند تهران، شیراز، اصفهان و مشهد به مقصد‌های محبوب برای سفر‌های داخلی تبدیل شده‌اند.
از سوی دیگر در سال‌های اخیر، توجه ویژه‌ای به توسعه زیرساخت‌های گردشگری شهری، مانند هتل‌ها، مراکز تفریحی، حمل‌ونقل عمومی و امکانات رفاهی در شهر‌های بزرگ صورت گرفته است، ایجاد مراکز خرید مدرن، هتل‌های با کیفیت و امکانات حمل‌ونقل مانند مترو و اتوبوس‌های توریستی، تجربه سفر درون‌شهری را برای گردشگران راحت‌تر و جذاب‌تر کرده است.
در مجموع، ایران با وجود تحریم‌ها همچنان دارای مزیت‌ها و فرصت‌های رقابتی قابل توجهی در زمینه گردشگری شهری است که می‌تواند با مدیریت مناسب، تأثیرات منفی تحریم‌ها را کاهش دهد.
شهر‌های تاریخی ایران مانند اصفهان، شیراز، یزد، و تهران دارای آثار فرهنگی و تاریخی منحصربه‌فردی هستند که قرن‌ها تمدن ایرانی را به نمایش می‌گذارند و این تنوع فرهنگی، مذهبی، و تاریخی یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های رقابتی ایران در گردشگری شهری است.
مجله gcorg: نکته مسرت‌بخش اینکه با وجود تحریم‌های گسترده دشمنان در فشار بر صنعت گردشگری ایران، گردشگری مذهبی از رونق بالایی در کشورمان برخوردار است.
کلانتری خلیل‌آباد: بله. گردشگری مذهبی از دیگر زمینه‌های منحصر‌به‌فرد گردشگری شهری در ایران است که با وجود وجود تحریم‌های بین‌المللی بر بنیاد اعتقادات مشترک مسلمانان و شیعیان اقصی نقاط جهان که همواره رویکرد و استقبال شگرفی نسبت به آن داشته‌اند، از رونق قابل توجهی برخوردار است.
از سوی دیگر، ایران به‌عنوان یک مقصد مقرون به صرفه برای گردشگران خارجی شناخته می‌شود و هزینه پایین اقامت، غذا و حمل و نقل، ایران را به یک گزینه جذاب برای گردشگران بودجه‌محور تبدیل کرده است.
گردشگری مذهبی از دیگر زمینه‌های منحصر‌به‌فرد گردشگری شهری در ایران است که با وجود وجود تحریم‌های بین‌المللی بر بنیاد اعتقادات مشترک مسلمانان و شیعیان اقصی نقاط جهان که همواره رویکرد و استقبال شگرفی نسبت به آن داشته‌اند، از رونق قابل توجهی برخوردار است
فرهنگ غنی مهمان‌نوازی و استقبال مردم ایران از گردشگران یکی از فرصت‌های کلیدی است که تجربه گردشگری در ایران را منحصر‌به‌فرد می‌کند و این ویژگی موجب می‌شود تا بسیاری از گردشگران خارجی تجربه مثبتی از سفر خود به ایران داشته باشند و آن را به دیگران هم توصیه کنند.
بوسه بر گنجینه پنهان جشنواره‌های محلی و صنایع‌دستی در دل تحریم‌ها
مجله gcorg: تنوع جغرافیایی و اقلیمی هم بر رونق گردشگری در ایران افزوده، درست است؟
کلانتری خلیل‌آباد: درست است. افزون بر جاذبه‌های تاریخی، ایران دارای تنوع جغرافیایی و اقلیمی منحصر به فردی است، از کویر‌های گسترده گرفته تا کوه‌های البرز و زاگرس، این تنوع طبیعی در نزدیکی شهر‌های بزرگ، فرصت‌های متنوعی برای گردشگری شهری و طبیعت‌گردی فراهم می‌کند.
نکته مهم‌تر اینکه ایران از برترین تولیدکنندگان صنایع دستی در جهان است و شهر‌هایی مانند اصفهان و شیراز به‌دلیل داشتن هنر‌های دستی اصیل و بازار‌های سنتی، گردشگران بسیاری را جذب می‌کنند که به‌دنبال خرید کالا‌های خاص و فرهنگی هستند.
از سوی دیگر بازار‌های تاریخی مانند بازار بزرگ تهران و بازار وکیل شیراز علاوه بر ارزش اقتصادی به‌عنوان مراکز فرهنگی و اجتماعی شناخته می‌شوند و گردشگران علاقه‌مند به تجربه خرید و تعامل با مردم محلی را جذب می‌کنند.
به‌لحاظ استراتژیکی و جغرافیایی هم ایران در مسیر تاریخی راه ابریشم قرار دارد و به‌عنوان پلی میان آسیا و اروپا شناخته می‌شود و این موقعیت جغرافیایی می‌تواند به جذب گردشگرانی که از کشور‌های همسایه به دنبال تجربه فرهنگی مشابه هستند، کمک کند.
مورد قابل توجه دیگر در این زمینه گردشگری سلامت است، ایران در زمینه خدمات درمانی و پزشکی پیشرفته به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند جراحی زیبایی و درمان‌های پزشکی تخصصی، قیمت‌های رقابتی دارد و این موضوع موجب جذب گردشگران سلامت از کشور‌های منطقه و حتی فراتر شده است.
مجله gcorg: تصور می‌کنم تهدید تحریم کشورمان در صنعت گردشگری تبدیل به فرصت برای رونق این صنعت حیاتی شده که زیبایی‌های جشنواره‌های محلی و صنایع دستی بر این فرصت افزوده است.
کلانتری خلیل‌آباد: تحریم‌ها فرصت‌های جدیدی برای برگزاری جشنواره‌های محلی و نمایشگاه‌های شهری ایجاد کرده‌اند؛ این رویداد‌ها که با تمرکز بر محصولات بومی، صنایع‌دستی و فرهنگ محلی برگزار می‌شوند، گردشگران داخلی و خارجی را به شهر‌های مختلف ایران جذب می‌کنند و به توسعه گردشگری شهری کمک می‌کنند.
همین تحریم‌ها سبب شده که ایران روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با کشور‌های همسایه و منطقه تقویت کند، این امر به نوبه خود جذب گردشگران از کشور‌های همسایه مانند عراق، آذربایجان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس را در پی داشته است؛ بنابراین در مجموع می‌توان گفت که با وجود تحریم‌ها، این مزیت‌ها می‌توانند به ما کمک کنند تا همچنان به عنوان یک مقصد گردشگری شهری جذاب در سطح بین‌المللی باقی بمانیم.
جذب گردشگران جوان و نسل Z چگونه ممکن است؟
مجله gcorg: در طول ۵۰ سال گذشته، گردشگری شهری در ایران چه تأثیری بر حفظ و احیای میراث فرهنگی و تاریخی شهرها داشته و آیا گردشگری به‌عنوان یک ابزار برای حفاظت از این میراث عمل کرده یا به تخریب آن دامن زده است؟
کلانتری خلیل‌آباد: در طول ۵۰ سال گذشته، گردشگری در حفظ و احیای میراث فرهنگی و تاریخی شهرها به دو شکل متقابل عمل کرده، در وهله نخست گسترش گردشگری، سبب افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت میراث فرهنگی و تاریخی شده، از سویی ورود گردشگران سبب احیا و مرمت آثار تاریخی با همیاری دولت و بخش خصوصی با چشم‌انداز جذب هرچه بیشتر گردشگری شد.
اما از سوی دیگر، افزایش تعداد گردشگران به‌خصوص در مکان‌های تاریخی، گاه به فرسایش، تخریب و آسیب‌رسانی به بنا‌ها دامن زده، اینکه گردشگری به چه سمتی حرکت کند، بستگی به نحوه مدیریت آن و سیاست‌گذاری‌های محلی و ملی دارد و اگر برنامه‌های توسعه گردشگری با حفظ و احیای اصولی میراث فرهنگی همراه باشد و نظارت‌های کافی در زمینه تخریب و آسیب‌رسانی انجام گیرد، می‌توان از این صنعت به‌عنوان ابزاری مؤثر برای حفاظت از میراث فرهنگی استفاده کرد.
مجله gcorg: با توجه به تغییر سلیقه و انتظار گردشگران در دنیای امروز، چگونه می‌توان محصولات و خدمات گردشگری شهری ایران را به‌روزرسانی و متنوع کرد و چه راهکار‌هایی برای جذب گردشگران جوان و نسل جدید پیشنهاد می‌‌کنید؟
کلانتری خلیل‌آباد: به‌روزرسانی و متنوع‌سازی محصولات و خدمات گردشگری شهری ایران برای جذب گردشگران جوان و نسل جدید در دنیای امروز امری بایسته است، نسل جوان به‌دنبال تجربه‌های نوآورانه، پویا و شخصی‌سازی شده، بنابراین با ارائه راهکار‌هایی در تحقق این مهم می‌توان گام‌های مؤثری برداشت.
یکی از انواع این راهکار‌های مؤثر بهره‌گیری از توان و ظرفیت فضای دیجیتال و فناوری‌های روزآمد است؛ ازجمله توسعه اپلیکیشن‌های گردشگری که به کاربران اطلاعات جامع و به‌روز درباره مکان‌های تاریخی، فرهنگی و سرگرمی‌های شهری بدهند.
استفاده از فناوری‌های واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) برای تور‌های مجازی نیز می‌تواند جذابیت مکان‌های تاریخی و فرهنگی را به‌خصوص برای نسل جوان افزایش دهد.
نکته دیگر، ارائه نقشه‌های هوشمند، افزایش دسترسی به خدمات رزرو آنلاین اقامتگاه‌ها، تور‌ها و فعالیت‌هاست که به جوانان امکان برنامه‌ریزی آسان‌تر و سریع‌تر را می‌دهد.
می‌دانیم که جوانان همواره به دنبال تجربه‌های منحصر‌به‌فرد هستند. می‌توان انواع جدیدی از گردشگری مانند گردشگری ماجراجویانه (دوچرخه‌سواری، کوهنوردی شهری، تور‌های شبانه)، گردشگری غذا یا تجربه‌های زندگی بومی و روستایی را در این راستا ارائه کرد.
برگزاری فستیوال‌ها، کنسرت‌های موسیقی سنتی و مدرن، نمایشگاه‌های هنر شهری و گالری‌های هنری هم می‌تواند گردشگران جوان و علاقه‌مند به هنر و فرهنگ را به سوی شهر‌های ایران جذب کند.
ارائه امکانات دیجیتال از دیگر روش‌های جذب بیشتر نسل جدید به فضا‌های گردشگری شهری است و ایجاد «وای.فای» رایگان در مکان‌های گردشگری و شهری، ایستگاه‌های شارژ برای دستگاه‌های الکترونیکی و دسترسی به خدمات اینترنتی به طور گسترده می‌تواند گام مهمی در تحقق این امر باشد.
توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل شهری ازجمله ارائه خدمات اشتراک‌گذاری دوچرخه و اسکوتر برقی برای گردش در شهرها نیز می‌تواند تجربه‌ای پویا و جذاب برای نسل جوان باشد.
ادامه دارد…
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "گردشگری شهری ایران؛ گنج پنهان در نقشه تحریم‌ها" هستید؟ با کلیک بر روی ورزشی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "گردشگری شهری ایران؛ گنج پنهان در نقشه تحریم‌ها"، کلیک کنید.