شرایط و مراحل صدور اجراییه چک صیادی | راهنمای کامل
شرایط صدور اجراییه چک صیادی
وصول مطالبات از طریق چک صیادی برگشتی می تواند چالش برانگیز باشد، اما با آگاهی از شرایط صدور اجراییه چک صیادی، این فرآیند قانونی ساده تر خواهد شد. قانون جدید صدور چک (مصوب ۱۳۹۷) تسهیلات ویژه ای برای دارندگان چک های صیادی پیش بینی کرده است تا بدون نیاز به طرح دعوای طولانی در دادگاه، مستقیماً برای وصول وجه چک اقدام کنند. این راهنما به شما کمک می کند تا مراحل قانونی و نکات حقوقی حیاتی برای پیگیری اجراییه چک صیادی را به صورت گام به گام درک کنید و به حقوق قانونی خود دست یابید.
چک صیادی چیست و چرا صیادی شرط لازم الاجرا بودن است؟
چک صیادی، نوع جدیدی از چک است که با هدف افزایش امنیت و کاهش آمار چک های برگشتی در نظام بانکی ایران معرفی شده است. این چک ها دارای ویژگی های منحصربه فردی هستند که آن ها را از چک های قدیمی متمایز می کند و لازمه اعتبار و قابلیت اجراییه آن ها، ثبت در سامانه یکپارچه صیاد است.
ویژگی های چک صیادی
- شناسه ۱۶ رقمی: هر برگه چک صیادی دارای یک شناسه یکتا است که امکان رهگیری آن را در سامانه صیاد فراهم می کند.
- رنگ و ظاهر مشخص: برگه های چک صیادی دارای رنگ بنفش و ظاهر یکپارچه هستند که توسط بانک مرکزی تعیین شده است.
- لزوم ثبت در سامانه صیاد: اصلی ترین ویژگی این چک ها، لزوم ثبت اطلاعات کامل چک (مبلغ، تاریخ، مشخصات گیرنده و صادرکننده) توسط صادرکننده در سامانه صیاد است. دارنده چک نیز باید پیش از دریافت چک، آن را در سامانه تأیید کند.
اهمیت ثبت در سامانه صیاد
ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، شرط اساسی برای اعتبار قانونی و قابلیت صدور اجراییه چک صیادی است. طبق مواد ۱، ۲، ۲۱ و ۲۳ قانون جدید صدور چک مصوب ۱۳۹۷، تنها چک هایی که به درستی در این سامانه ثبت و تأیید شده باشند، از مزایای اسناد لازم الاجرا برخوردار خواهند بود. عدم ثبت یا ثبت ناقص چک صیادی در سامانه، می تواند منجر به سلب اعتبار قانونی آن به عنوان سند لازم الاجرا شده و فرآیند وصول مطالبات را پیچیده تر و زمان برتر سازد.
سند لازم الاجرا چیست و جایگاه ویژه چک صیادی در آن
اسناد لازم الاجرا به اسنادی گفته می شود که برای اجرای مفاد آن ها نیازی به طرح دعوا در دادگاه و صدور حکم قضایی نیست. این اسناد به خودی خود دارای قدرت اجرایی هستند و دارنده آن ها می تواند مستقیماً از طریق مراجع قانونی، درخواست اجراییه نماید.
امتیازات اسناد لازم الاجرا
- سرعت در وصول مطالبات: حذف مرحله دادرسی و صدور حکم، باعث تسریع در فرآیند وصول مطالبات چک صیادی می شود.
- کاهش هزینه ها: عدم نیاز به طرح دعوا و پرداخت هزینه های سنگین دادرسی اولیه.
- اعتبار قانونی بالا: این اسناد از حمایت قانونی ویژه ای برخوردارند.
اگرچه چک یک سند عادی تلقی می شود، اما به دلیل اهمیت آن در مبادلات تجاری و نقش آن در نظم اقتصادی، مقنن به موجب ماده ۲ قانون صدور چک، چک را در حکم اسناد لازم الاجرا دانسته است. با قانون جدید چک برگشتی ۱۳۹۷، این امتیاز برای چک های صیادی که به درستی در سامانه صیاد ثبت شده اند، تقویت شده است. این امر به دارنده چک صیادی این امکان را می دهد که با سرعت و کارایی بیشتری نسبت به سایر دعاوی، اجراییه چک صیادی خود را پیگیری نماید.
شرایط صدور اجراییه برای چک صیادی
برای صدور اجراییه چک صیادی، دارنده چک باید از وجود شرایط خاصی اطمینان حاصل کند. این شرایط به دو دسته عمومی (برای هر دو مرجع دادگاه و ثبت) و اختصاصی (برای هر مرجع) تقسیم می شوند.
شرایط عمومی و اولیه برای هر دو مرجع (دادگاه و ثبت)
صرف نظر از اینکه دارنده چک قصد مراجعه به دادگستری یا اداره ثبت را دارد، وجود شرایط زیر برای درخواست اجراییه الزامی است:
- وجود گواهینامه عدم پرداخت با کد رهگیری: پس از برگشت خوردن چک از بانک محال علیه به دلیل عدم موجودی یا کسر موجودی، بانک مکلف است گواهینامه عدم پرداخت را صادر و کد رهگیری را روی آن درج کند. این گواهینامه، مهم ترین مدرک برای اثبات برگشتی بودن چک است.
- عدم گذشت بیش از ۶ ماه از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت: برای بهره مندی از مزایای قانون جدید صدور چک و فرآیند سریع اجراییه مستقیم، دارنده چک باید ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت، نسبت به درخواست اجراییه اقدام کند. پس از این مهلت، امکان استفاده از این تسهیلات وجود نخواهد داشت و باید از طریق طرح دعوای حقوقی اقدام شود.
- اساسی ترین شرط: ثبت چک در سامانه صیاد و تأیید توسط دارنده: همانطور که پیشتر گفته شد، چک صیادی باید حتماً توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت شده و توسط دارنده نیز تأیید شده باشد. بدون این مرحله، چک فاقد وصف لازم الاجرا خواهد بود.
- اصالت چک و عدم خدشه در مندرجات: چک باید اصیل بوده و هیچ گونه قلم خوردگی، دستکاری یا اختلاف در مندرجات آن مشاهده نشود. همچنین، امضای صادرکننده باید صحیح و معتبر باشد.
شرایط اختصاصی برای درخواست اجراییه از دادگاه (ماده ۲۳ قانون جدید)
علاوه بر شرایط عمومی، برای صدور اجراییه چک صیادی از دادگاه، رعایت نکات زیر نیز ضروری است:
- چک بابت تضمین انجام تعهد یا به صورت مشروط صادر نشده باشد. در صورتی که در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین یا به شرط خاصی صادر شده است، دادگاه مستقیماً اجراییه صادر نخواهد کرد.
- دستور عدم پرداخت وجه چک (موضوع ماده ۱۴ قانون چک) صادر نشده باشد. البته در صورتی که دارنده چک بتواند نادرستی ادعای صادرکننده مبنی بر سرقت، جعل یا مفقودی چک را اثبات کند، این مورد می تواند قابل پیگیری باشد.
- چک سفید امضا نباشد.
- تاریخ صدور چک واقعی باشد؛ به این معنا که تاریخ قید شده روی چک، نه مقدم بر تاریخ واقعی صدور باشد و نه مؤخر بر آن (به اصطلاح، چک وعده دار نباشد که این شرط در رویه قضایی با تفسیرهای متفاوتی مواجه است).
شرایط اختصاصی برای درخواست اجراییه از اداره ثبت اسناد
برای درخواست اجراییه چک صیادی از ثبت، نیز شرایط خاصی وجود دارد:
- مطابقت امضای صادرکننده با نمونه امضای موجود در بانک، طبق ماده ۱۸۸ آیین نامه اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا، الزامی است. در صورت عدم مطابقت امضا، اداره ثبت اجراییه صادر نخواهد کرد.
- برخلاف دادگاه، امکان صدور اجراییه برای چک های تضمینی یا مشروط از طریق اداره ثبت وجود دارد، مگر اینکه قید شرط یا تضمین صراحتاً مانع از آن باشد.
- دستور عدم پرداخت وجه چک (ماده ۱۴ قانون چک) در اداره ثبت، مانع از صدور اجراییه نیست و دارنده می تواند حتی با وجود این دستور، از طریق ثبت اقدام کند.
- در فرآیند ثبتی، امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه و حکم جلب صادرکننده وجود ندارد. اداره ثبت صرفاً برای وصول اصل وجه چک اجراییه صادر می کند.
مرجع صالح برای صدور اجراییه چک صیادی و نحوه انتخاب
دارنده چک صیادی برگشتی می تواند برای صدور اجراییه، یکی از دو مرجع دادگستری یا اداره ثبت اسناد را انتخاب کند. انتخاب هر یک از این مراجع، مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید با توجه به شرایط پرونده مورد بررسی قرار گیرد.
دادگستری (از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و دادگاه)
این روش، یکی از متداول ترین راه ها برای وصول چک برگشتی صیادی است و به شرح زیر انجام می شود:
- ثبت دادخواست: دارنده چک یا وکیل او، با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست صدور اجراییه چک صیادی را ثبت می کند. در این دادخواست، مشخصات چک، گواهینامه عدم پرداخت و خواسته (وصول وجه چک) قید می شود.
- ارجاع به دادگاه: دادخواست به مجتمع قضایی مربوطه (محل صدور چک، محل بانک محال علیه یا محل اقامت صادرکننده) ارجاع می یابد.
- صدور اجراییه: قاضی دادگاه، بدون نیاز به تعیین جلسه رسیدگی و صدور حکم قطعی، مستقیماً اقدام به صدور اجراییه می نماید. این یکی از مزایای اصلی قانون جدید چک است.
- ابلاغ و پیگیری: اجراییه به صادرکننده چک ابلاغ می شود و مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت وجه به او داده می شود. در صورت عدم پرداخت، پرونده به اجرای احکام دادگستری فرستاده شده و دارنده می تواند برای توقیف اموال و در نهایت، حکم جلب چک صیادی اقدام کند.
مزایا:
- امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه (جبران کاهش ارزش پول در طول زمان).
- امکان درخواست جلب صادرکننده چک در صورت عدم پرداخت و عدم شناسایی اموال کافی.
- امکان توقیف انواع اموال، اعم از ثبت شده و غیررسمی.
- بررسی دقیق تر شرایط قانونی در دادگاه.
معایب:
- ممکن است در برخی موارد، کمی زمان برتر از روش ثبتی باشد.
اداره اجرای اسناد رسمی (از طریق دفاتر اسناد رسمی)
این روش برای چک های صیادی نیز قابل استفاده است و مراحل آن به شرح زیر است:
- تکمیل تقاضانامه: دارنده چک با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، تقاضانامه صدور اجراییه چک صیادی را تکمیل می کند و اصل و کپی مصدق چک و گواهینامه عدم پرداخت را ارائه می دهد.
- صدور اجراییه: دفتر اسناد رسمی پس از احراز شرایط، اجراییه را صادر و پرونده را به اداره اجرای اسناد رسمی ارسال می نماید.
- ابلاغ و توقیف اموال: اجراییه به صادرکننده چک ابلاغ می شود و مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت وجه به او داده می شود. در صورت عدم پرداخت، اداره اجرای ثبت برای شناسایی و توقیف اموال صادرکننده اقدام می کند.
مزایا:
- در برخی موارد، سرعت بالاتری در صدور اجراییه دارد.
- هزینه دادرسی اولیه ندارد، اما در صورت وصول، نیم عشر اجرایی کسر می شود.
معایب:
- عدم امکان درخواست جلب صادرکننده.
- عدم امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه (فقط اصل وجه چک قابل مطالبه است).
- محدودیت در توقیف اموال (بیشتر شامل اموال ثبت شده می شود).
- در صورت عدم مطابقت امضا، اداره ثبت اجراییه صادر نمی کند.
جدول مقایسه جامع: دادگستری در برابر اداره ثبت برای اجراییه چک صیادی
| ویژگی | روش دادگستری | روش اداره ثبت اسناد |
|---|---|---|
| مرجع صدور اجراییه | دادگاه عمومی حقوقی | اداره اجرای اسناد رسمی (از طریق دفاتر اسناد رسمی) |
| نیاز به دادخواست/تقاضانامه | دادخواست صدور اجراییه | تقاضانامه صدور اجراییه |
| امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه | بله | خیر (فقط اصل وجه چک) |
| امکان درخواست جلب صادرکننده | بله (در صورت عدم کفایت اموال) | خیر |
| توقیف اموال | اموال منقول و غیرمنقول (ثبت شده و غیررسمی) | عمدتاً اموال ثبت شده |
| چک های تضمینی/مشروط | معمولاً خیر (مگر با اثبات عدم شرط) | بله (در صورت وجود شرایط خاص) |
| عدم تطابق امضا | دادگاه می تواند بررسی و اجراییه صادر کند | مانع صدور اجراییه است |
| هزینه دادرسی اولیه | برای اصل وجه چک، خیر (طبق قانون جدید) | خیر (نیم عشر اجرایی پس از وصول) |
| ممنوع الخروجی | بله | بله |
چه کسانی می توانند درخواست صدور اجراییه چک صیادی نمایند؟
طبق قانون صدور چک، تنها «دارنده چک» می تواند برای صدور اجراییه اقدام کند. منظور از دارنده چک، افراد زیر هستند:
- دارنده اولیه چک: شخصی که چک در وجه او صادر شده است.
- دارنده ای که چک قبل از برگشت به او منتقل شده باشد: اگر چک از طریق ظهرنویسی (پشت نویسی) یا انتقال صحیح، قبل از اینکه برگشت بخورد، به شخص دیگری منتقل شده باشد، انتقال گیرنده جدید دارنده محسوب می شود.
- قائم مقام قانونی دارنده: این افراد شامل وراث دارنده چک (در صورت فوت او) یا وکیل قانونی دارنده می شوند.
نکته حیاتی این است که فردی که چک پس از برگشت خوردن به او منتقل شده باشد (انتقال گیرنده بعدی)، نمی تواند مستقیماً درخواست صدور اجراییه چک صیادی را نماید. در چنین مواردی، انتقال گیرنده بعدی باید از طریق طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک در دادگاه اقدام کند که فرآیندی متفاوت و طولانی تر است.
مراحل گام به گام صدور اجراییه چک صیادی (فرآیند اجرایی)
پیگیری اجراییه چک صیادی شامل مراحل مشخصی است که رعایت دقیق آن ها، سرعت و کارایی فرآیند را تضمین می کند. در ادامه، این گام ها به صورت تشریحی بیان شده اند:
گام ۱: دریافت گواهینامه عدم پرداخت و کد رهگیری
اولین اقدام پس از عدم وصول وجه چک، مراجعه به بانک محال علیه (بانکی که صادرکننده در آن حساب دارد) است. بانک پس از احراز عدم موجودی یا کسر موجودی، اقدام به صدور گواهینامه عدم پرداخت (برگه برگشتی) می کند. بسیار مهم است که این گواهینامه کد رهگیری داشته باشد، زیرا بدون آن نمی توان از مزایای قانون جدید چک برای اجراییه مستقیم استفاده کرد. در این مرحله، بانک همچنین اطلاعات چک برگشتی صیادی را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی (سماچک) ثبت می کند.
گام ۲: انتخاب مرجع و مراجعه
پس از دریافت گواهینامه عدم پرداخت، باید مرجع مناسب برای صدور اجراییه را انتخاب کنید: دادگستری (از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) یا اداره ثبت اسناد (از طریق دفاتر اسناد رسمی). انتخاب مرجع بستگی به شرایط چک و اولویت های شما (مانند نیاز به جلب یا مطالبه خسارت تأخیر تادیه) دارد که پیش تر در جدول مقایسه ای به آن اشاره شد.
گام ۳: تهیه و ارائه مدارک لازم
برای شروع فرآیند اجراییه چک صیادی، مدارک زیر ضروری هستند:
- اصل و کپی چک صیادی برگشت خورده.
- اصل و کپی گواهینامه عدم پرداخت (برگه برگشتی) با کد رهگیری.
- کپی کارت ملی و شناسنامه دارنده چک (یا وکیل قانونی او).
- وکالت نامه معتبر (در صورت اقدام توسط وکیل).
- تکمیل فرم دادخواست صدور اجراییه (برای دادگستری) یا تقاضانامه صدور اجراییه (برای اداره ثبت).
نمونه دادخواست صدور اجراییه چک صیادی از دادگاه
ریاست محترم مجتمع قضایی [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند: اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به شماره ملی [شماره ملی خواهان] به نشانی [نشانی خواهان]، دارنده یک فقره چک صیادی به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک] ریال می باشم که در وجه اینجانب توسط آقای/خانم [نام صادرکننده] فرزند [نام پدر صادرکننده] به شماره ملی [شماره ملی صادرکننده] به نشانی [نشانی صادرکننده] صادر گردیده است. به دلیل فقدان موجودی، چک مذکور در تاریخ [تاریخ برگشت خوردن] برگشت خورده و گواهینامه عدم پرداخت به شماره [شماره گواهینامه] با کد رهگیری [کد رهگیری] صادر شده است. از آنجایی که چک مزبور فاقد هرگونه قید شرط، تضمین، سفید امضا نبوده و تاریخ آن نیز واقعی می باشد، لذا مستند به ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی ۱۳۹۷ و سایر مواد قانونی مربوطه، تقاضای صدور اجراییه جهت وصول اصل وجه چک به مبلغ [مبلغ چک] ریال به همراه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های قانونی، حق الوکاله وکیل و خسارت تأخیر تادیه) مورد استدعاست.
با تشکر و تقدیم احترام
[امضای خواهان/وکیل خواهان]
نمونه تقاضانامه صدور اجراییه چک صیادی از ثبت
تقاضانامه صدور اجراییه چک در دفاتر اسناد رسمی شامل اطلاعات مشابهی با دادخواست است اما به دلیل ماهیت اداری فرآیند ثبت، فرمت آن کمی متفاوت است. در این فرم، مشخصات کامل دارنده چک، صادرکننده، جزئیات چک صیادی و گواهینامه عدم پرداخت درج می شود. دفترخانه پس از بررسی مدارک، آن را برای صدور اجراییه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی ارسال می کند.
گام ۴: صدور و ابلاغ اجراییه
پس از بررسی مدارک و احراز شرایط، مرجع صالح (دادگاه یا اداره ثبت) اقدام به صدور اجراییه می کند. این اجراییه سپس به صادرکننده چک ابلاغ قانونی می شود. از تاریخ ابلاغ، صادرکننده چک ۱۰ روز مهلت دارد تا وجه چک و خسارات مربوطه (در صورت مطالبه از دادگاه) را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت در این مهلت، دارنده چک می تواند مراحل بعدی اجرای حکم چک صیادی را آغاز نماید.
اقدامات پس از صدور اجراییه چک صیادی و وصول مطالبات
پس از صدور اجراییه چک صیادی و انقضای مهلت ۱۰ روزه قانونی برای پرداخت، دارنده چک می تواند اقدامات اجرایی برای وصول مطالبات خود را آغاز کند. این اقدامات شامل تشکیل پرونده اجرایی و درخواست توقیف اموال و در مواردی، جلب صادرکننده می شود.
پیگیری پس از مهلت ۱۰ روزه
در صورتی که صادرکننده چک در مهلت ۱۰ روزه پس از ابلاغ اجراییه، وجه چک را پرداخت نکند، دارنده چک می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام دادگستری (اگر اجراییه از دادگاه صادر شده باشد) یا اداره اجرای ثبت (اگر اجراییه از ثبت صادر شده باشد)، درخواست تشکیل پرونده اجرایی نماید. در این مرحله، دارنده چک باید فهرست اموال احتمالی بدهکار را به مرجع اجرایی ارائه کند.
توقیف اموال صادرکننده چک صیادی
یکی از مؤثرترین روش ها برای وصول مطالبات چک صیادی، توقیف اموال بدهکار است. مراجع اجرایی می توانند انواع مختلفی از اموال را توقیف کنند:
- توقیف حساب های بانکی: می توان درخواست توقیف برخط حساب های بانکی صادرکننده چک را از تمامی بانک ها نمود.
- توقیف اموال منقول: شامل خودرو، سهام، اوراق بهادار، موجودی صندوق و… می شود.
- توقیف اموال غیرمنقول: شامل ملک، زمین و سایر مستغلات است. این توقیف با استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک انجام می شود.
همواره به یاد داشته باشید که طبق قانون، مستثنیات دین (مانند منزل مسکونی مورد نیاز، اثاثیه ضروری زندگی و ابزار کسب و کار) قابل توقیف نیستند.
درخواست ممنوع الخروجی
در صورتی که صادرکننده چک از پرداخت وجه خودداری کرده و اموال کافی برای توقیف نیز شناسایی نشود، دارنده چک می تواند از مرجع اجرایی (دادگستری یا ثبت) درخواست ممنوع الخروجی صادرکننده را نماید تا از خروج او از کشور جلوگیری شود.
درخواست جلب صادرکننده چک صیادی
حکم جلب چک صیادی، تنها از طریق دادگاه و در شرایط خاصی قابل درخواست است. این حکم زمانی صادر می شود که:
- اجراییه از طریق دادگاه صادر شده باشد.
- علیرغم توقیف اموال، وجه چک به طور کامل وصول نشده باشد.
- صادرکننده چک از پرداخت بدهی خود امتناع ورزد و اموال دیگری نیز برای توقیف شناسایی نشود.
در این صورت، دارنده چک می تواند درخواست جلب صادرکننده را به اجرای احکام دادگستری ارائه کند. لازم به ذکر است که اداره اجرای ثبت اسناد رسمی صلاحیت صدور حکم جلب را ندارد.
هزینه های صدور و پیگیری اجراییه چک صیادی
وصول چک برگشتی صیادی از طریق فرآیند اجرایی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که اطلاع از آن ها برای دارنده چک ضروری است.
هزینه دادرسی
- دادگستری: برای درخواست صدور اجراییه چک صیادی از طریق دادگستری (مطابق قانون جدید چک)، برای اصل وجه چک، هزینه دادرسی اولیه از دارنده چک دریافت نمی شود. اما برای مطالبه خسارت تأخیر تادیه و سایر خسارات، هزینه دادرسی باید پرداخت شود. این مبلغ معمولاً پس از وصول از بدهکار، قابل دریافت خواهد بود.
- اداره ثبت: در روش ثبتی نیز هزینه دادرسی اولیه برای اصل وجه چک دریافت نمی شود. با این حال، پس از وصول وجه چک، نیم عشر اجرایی (۵ درصد مبلغ چک) به عنوان هزینه اجراییه چک صیادی کسر می گردد. این مبلغ نیز در نهایت از بدهکار قابل مطالبه است.
سایر هزینه ها
علاوه بر موارد فوق، هزینه های دیگری نیز ممکن است در طول فرآیند اجراییه پیش بیاید:
- هزینه اوراق و کپی: برای تهیه و ارائه مدارک، هزینه های جزئی مربوط به اوراق قضایی و کپی برداری دریافت می شود.
- حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل متخصص در دعاوی چک، باید حق الوکاله وکیل را نیز در نظر گرفت. این هزینه بسته به تعرفه، میزان کار و توافق با وکیل متغیر است. بخش قابل توجهی از حق الوکاله نیز در صورت موفقیت آمیز بودن پرونده، از بدهکار قابل مطالبه خواهد بود.
- هزینه شناسایی و توقیف اموال: برخی اقدامات اجرایی مانند استعلام از ادارات مختلف برای شناسایی اموال، ممکن است هزینه هایی در پی داشته باشد.
تمامی هزینه های قانونی پرداخت شده توسط دارنده چک، در نهایت از صادرکننده چک (بدهکار) قابل مطالبه و وصول خواهد بود.
نکات حقوقی تکمیلی در مورد اجراییه چک صیادی
آگاهی از نکات حقوقی ظریف و پاسخ به پرسش های پرتکرار، می تواند مسیر وصول چک صیادی را هموارتر کند.
مهمترین تفاوت اجراییه چک صیادی با چک های قدیمی در عمل
تفاوت اساسی در فرآیند صدور اجراییه است. در چک های قدیمی، دارنده برای وصول وجه چک برگشتی، ناگزیر به طرح دعوای حقوقی و طی مراحل طولانی دادرسی (از جمله تعیین جلسه رسیدگی و صدور حکم قطعی) بود. اما با قانون جدید چک برگشتی ۱۳۹۷، برای چک های صیادی معتبر و ثبت شده در سامانه صیاد، امکان صدور اجراییه مستقیم از دادگاه بدون نیاز به حکم و طی مراحل دادرسی طولانی فراهم شده است. این امر سرعت و کارایی وصول مطالبات را به شکل چشمگیری افزایش داده است.
امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه برای چک صیادی
بله، خسارت تأخیر تادیه چک صیادی از زمان تاریخ سررسید چک، از طریق مراجعه به دادگاه قابل مطالبه است. این خسارت، به منظور جبران کاهش ارزش پول ناشی از تورم و دیرکرد در پرداخت محاسبه می شود. اما از طریق اداره ثبت اسناد، امکان مطالبه خسارت تأخیر تادیه وجود ندارد.
وضعیت ضامنین و ظهرنویسان در اجراییه چک صیادی
اجراییه مستقیم چک صیادی (هم از دادگاه و هم از ثبت) تنها به طرفیت صادرکننده چک و صاحب حساب صادر می شود. برای اقدام علیه ضامنین و ظهرنویسان (کسانی که پشت چک را امضا کرده اند)، دارنده چک باید دعوای جداگانه ای با موضوع مطالبه وجه چک در دادگاه عمومی حقوقی مطرح کند. این امر یکی از محدودیت های اجراییه مستقیم است.
موارد ابطال اجراییه چک صیادی
در برخی موارد، صادرکننده چک یا شخص ثالث می تواند درخواست ابطال اجراییه چک صیادی را مطرح کند. مهم ترین دلایل ابطال عبارتند از:
- جعل امضا یا جعل اصل چک.
- عدم ثبت چک در سامانه صیاد یا عدم تأیید توسط دارنده.
- مشروط بودن یا تضمینی بودن چک که در دادگاه اثبات شود.
- اثبات عدم اعتبار قانونی چک.
- پرداخت وجه چک قبل از صدور اجراییه.
آیا چک صیادی سفید امضا قابلیت اجراییه دارد؟
خیر، طبق قانون جدید صدور چک و به ویژه ماده ۲۳ آن، چک سفید امضا قابلیت صدور اجراییه مستقیم را ندارد. این چک ها، اگرچه ممکن است در دعاوی حقوقی عادی قابل مطالبه باشند، اما از مزایای اجراییه مستقیم برخوردار نیستند.
مدت زمان تقریبی فرآیند اجراییه چک صیادی
مدت زمان فرآیند اجراییه چک صیادی می تواند بسته به مرجع انتخابی (دادگاه یا ثبت)، میزان همکاری بدهکار و پیچیدگی پرونده متفاوت باشد. اما به طور کلی، فرآیند صدور اجراییه و ابلاغ آن نسبتاً سریع است (معمولاً چند هفته). بخش زمان برتر، مراحل توقیف اموال و وصول مطالبات است که به شناسایی و ارزش اموال بدهکار و تعداد استعلامات مورد نیاز بستگی دارد.
آیا می توان برای چک صیادی که سرقت یا جعل شده، دستور عدم پرداخت صادر کرد و سپس اجراییه گرفت؟
اگر صادرکننده چک ادعا کند چک او سرقت، مفقود یا جعل شده است، می تواند دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد (ماده ۱۴ قانون چک). در این صورت، اگر دارنده چک اقدام به صدور اجراییه نماید، صادرکننده می تواند به این دستور استناد کند. دارنده چک برای ادامه فرآیند اجراییه، باید از طریق دادگاه، نادرستی ادعای صادرکننده را اثبات کند.
آیا هزینه های وکیل نیز جزو مطالبات از صادرکننده محسوب می شود؟
بله، حق الوکاله وکیل (مطابق با تعرفه های قانونی) به همراه سایر خسارات دادرسی و اجرایی، جزو مطالبات دارنده چک محسوب شده و در صورت محکومیت صادرکننده، او مکلف به پرداخت آن خواهد بود.
نتیجه گیری
صدور اجراییه چک صیادی، با وجود قانون جدید چک، مسیر نسبتاً سریع و مؤثری برای وصول مطالبات از طریق چک های برگشتی فراهم کرده است. آشنایی با شرایط صدور اجراییه چک صیادی، انتخاب مرجع صالح (دادگاه یا اداره ثبت)، و درک دقیق مراحل گام به گام آن برای هر دارنده چک امری ضروری است. این فرآیند، از دریافت گواهینامه عدم پرداخت با کد رهگیری تا توقیف اموال و حتی حکم جلب چک صیادی (از طریق دادگاه)، نیازمند آگاهی دقیق از مفاد قانونی و رویه های اجرایی است.
به منظور اطمینان از سرعت، صحت و کارآمدی فرآیند و اجتناب از خطاهای احتمالی که می تواند به ضرر دارنده چک تمام شود، همواره توصیه می شود که پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری مشورت نمایید. وکیل با اشراف کامل به جزئیات قانون جدید صدور چک و رویه قضایی، می تواند شما را در انتخاب بهترین مسیر و پیگیری مؤثر پرونده راهنمایی کند تا به حقوق مالی خود دست یابید.
سوالات متداول
اولین و مهمترین شرط برای صدور اجراییه چک صیادی چیست؟
اولین و مهمترین شرط، ثبت کامل اطلاعات چک صیادی در سامانه صیاد توسط صادرکننده و تأیید آن توسط دارنده است. بدون این مرحله، چک فاقد وصف لازم الاجرا خواهد بود.
آیا می توان برای چک صیادی که بابت ضمانت صادر شده، اجراییه گرفت؟
از طریق دادگستری، معمولاً خیر، مگر اینکه دارنده چک بتواند اثبات کند چک مشروط یا تضمینی نبوده است. اما از طریق اداره ثبت اسناد، در صورت رعایت سایر شرایط، امکان صدور اجراییه برای چک های تضمینی یا مشروط وجود دارد.
هزینه صدور اجراییه چک صیادی چقدر است و چه کسی باید آن را بپردازد؟
برای اصل وجه چک، در دادگستری هزینه دادرسی اولیه از دارنده دریافت نمی شود. در اداره ثبت نیز هزینه اولیه دریافت نمی شود، اما پس از وصول وجه، نیم عشر اجرایی (۵ درصد مبلغ چک) کسر می گردد. تمامی این هزینه ها در نهایت از صادرکننده چک (بدهکار) قابل مطالبه و وصول خواهد بود.
در صورت عدم تطابق امضای صادرکننده در چک صیادی، آیا باز هم می توان اجراییه گرفت؟
در صورت عدم تطابق امضا، اداره ثبت اسناد اجراییه صادر نخواهد کرد. اما از طریق دادگستری، دادگاه می تواند به این موضوع رسیدگی کرده و در صورت احراز اصالت چک و هویت صادرکننده، اجراییه صادر کند.
چند روز پس از ابلاغ اجراییه، صادرکننده چک صیادی مهلت دارد مبلغ را پرداخت کند؟
صادرکننده چک از تاریخ ابلاغ قانونی اجراییه، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت وجه چک اقدام نماید.
آیا برای وصول چک صیادی برگشتی حتماً باید شکایت کیفری مطرح کرد؟
خیر، با قانون جدید چک، دیگر نیازی به طرح شکایت کیفری برای وصول چک صیادی نیست. دارنده چک می تواند مستقیماً از طریق دادگستری یا اداره ثبت، برای صدور اجراییه اقدام کند.
چگونه می توان از مشاوره حقوقی تخصصی برای پرونده چک صیادی خود بهره مند شد؟
برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی، می توانید با وکلای متخصص در امور چک صیادی و اسناد تجاری تماس بگیرید. آن ها با اشراف به آخرین قوانین و رویه های قضایی، شما را در تمامی مراحل صدور اجراییه چک صیادی و وصول مطالبات یاری خواهند کرد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "شرایط و مراحل صدور اجراییه چک صیادی | راهنمای کامل" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "شرایط و مراحل صدور اجراییه چک صیادی | راهنمای کامل"، کلیک کنید.