شکایت برای چک ثبت نشده

مواجهه با چک صیادی ثبت نشده و عدم توانایی در وصول وجه آن، یکی از چالش های رایج در معاملات امروزی است که نیاز به آگاهی دقیق از مراحل قانونی دارد. برخلاف تصور عمومی، ثبت نشدن چک در سامانه صیاد به معنای بی ارزش بودن آن نیست، بلکه ماهیت حقوقی آن را تغییر می دهد و مسیر مطالبه وجه را به شیوه ای متفاوت هدایت می کند. در این مقاله، راهنمایی جامع و کاربردی برای شکایت از چک ثبت نشده و مطالبه وجه آن ارائه می شود تا دارندگان این گونه اسناد بتوانند با دانش کافی، حقوق خود را پیگیری کنند.

چک به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری در کشور ما، نقش حیاتی در تسهیل معاملات و تضمین تعهدات مالی ایفا می کند. از گذشته تا کنون، این ابزار مالی دستخوش تغییرات قانونی متعددی بوده است که هدف اصلی آن ها، افزایش امنیت مبادلات و کاهش ریسک های مرتبط با آن بوده است. با تصویب قانون جدید صدور چک، به ویژه با معرفی چک های صیادی و الزامی شدن ثبت آن ها در سامانه یکپارچه صیاد، تحولی بزرگ در نظام بانکی و حقوقی کشور رخ داد.

هدف اصلی این قانون، شفافیت بیشتر در گردش چک ها، کاهش صدور چک های بلامحل و افزایش اعتبار معاملات چک محور است. اما با وجود تمام مزایای این سیستم نوین، ناآگاهی برخی افراد از جزئیات و الزامات آن، مشکلاتی را پدید آورده است. یکی از این مشکلات، دریافت یا صدور چک های صیادی است که در سامانه ثبت نشده اند. در چنین شرایطی، دارنده چک با سوالات متعددی مواجه می شود: آیا این چک معتبر است؟ چگونه می توان وجه آن را مطالبه کرد؟ آیا عدم ثبت چک، جرم محسوب می شود؟

۱. چک صیادی و ضرورت ثبت آن در سامانه صیاد

برای درک کامل نحوه شکایت برای چک ثبت نشده، ابتدا باید با مفهوم چک صیادی و اهمیت سامانه صیاد آشنا شویم. قانون جدید چک، با هدف ساماندهی بازار چک و افزایش اعتبار آن، تغییرات گسترده ای را در فرآیند صدور، تایید و انتقال چک ایجاد کرده است.

۱.۱. آشنایی با چک صیادی: ویژگی ها و تمایزها

چک های صیادی، بر خلاف چک های قدیمی، دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که آن ها را از نمونه های پیشین متمایز می کند. این چک ها با رنگ بنفش و عبارت خاص کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است شناخته می شوند. هر برگه چک صیادی یک شناسه ۱۶ رقمی یکتا دارد که امکان پیگیری و استعلام آن را در سامانه فراهم می آورد. این تمایزات نه تنها به دلیل ظاهری، بلکه در جوهره حقوقی و فرآیند کاری آن ها نیز حائز اهمیت است.

۱.۲. سامانه صیاد: کارکردها و اهداف آن

سامانه یکپارچه پردازش و صدور دسته چک (صیاد)، بستری الکترونیکی است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای مدیریت و نظارت بر چرخه کامل چک طراحی کرده است. اهداف اصلی راه اندازی این سامانه شامل موارد زیر است:

• نظارت بر تقاضای صدور دسته چک: جلوگیری از صدور دسته چک برای افراد فاقد صلاحیت.
• امکان اعتبار سنجی: دارنده چک می تواند قبل از پذیرش، از وضعیت اعتباری صادرکننده استعلام بگیرد.
• کاهش جعل و کلاهبرداری: با ثبت اطلاعات کامل چک، احتمال جعل به شدت کاهش می یابد.
• شفافیت در معاملات: تمامی مراحل صدور، تایید و انتقال چک به صورت الکترونیکی ثبت می شود.
• کاهش آمار چک های برگشتی: با افزایش نظارت و شفافیت، انگیزه برای صدور چک های بی محل کاهش می یابد.

کاربران می توانند از طریق برنامه های موبایلی بانک ها، اینترنت بانک و یا وب سایت بانک مرکزی، اقدامات مربوط به ثبت، تایید و انتقال چک را انجام دهند. این فرآیند سه مرحله ای (صدور توسط صادرکننده، تایید توسط دارنده و انتقال توسط دارنده به شخص ثالث) به افزایش امنیت و اعتبار چک کمک شایانی می کند.

۱.۳. اهمیت قانونی ثبت چک در سامانه صیاد

ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، به وضوح بر اهمیت ثبت چک در سامانه صیاد تاکید دارد. طبق این ماده، تسویه چک هایی که پس از گذشت دو سال از لازم الاجرا شدن قانون جدید صادر می شوند، صرفاً بر اساس اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد (مبلغ و تاریخ) و در وجه دارنده نهایی انجام خواهد شد. این بدان معناست که اگر مالکیت چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، چک مزبور مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آن خودداری کنند. این حکم قانونی، عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد را به روشنی بیان می کند و مسیر مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده را از حالت عادی خارج می سازد.

۲. ماهیت حقوقی چک ثبت نشده: سند عادی یا تجاری؟

یکی از مهم ترین ابهامات حقوقی پیرامون چک های صیادی ثبت نشده، ماهیت حقوقی این اسناد است. درک این موضوع، کلید اصلی برای نحوه شکایت از چک ثبت نشده است.

۲.۱. چرا چک ثبت نشده، سند عادی محسوب می شود؟

بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، چک هایی که مالکیت آن ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، «مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آن ها خودداری نمایند.» این جمله به معنای آن است که چنین چکی دیگر ویژگی های یک سند تجاری را از دست داده و به یک سند عادی تبدیل می شود. سند عادی، سندی است که به صورت رسمی تنظیم نشده و مزایای خاص اسناد تجاری مانند چک (که در قانون تجارت تعریف شده اند) را ندارد. بنابراین، چک صیادی ثبت نشده سند عادی است که صرفاً بیانگر یک طلب عادی از صادرکننده آن است.

۲.۲. تفاوت های اساسی چک ثبت شده و ثبت نشده

برای روشن شدن بیشتر موضوع، مقایسه ای بین چک صیادی ثبت شده و ثبت نشده ارائه می شود:

ویژگی	چک صیادی ثبت شده	چک صیادی ثبت نشده
ماهیت حقوقی	سند تجاری	سند عادی (مدنی)
امکان وصول از بانک	بله، با تایید در سامانه صیاد	خیر، بانک از پرداخت وجه خودداری می کند
امکان صدور گواهی عدم پرداخت	بله (برگشتی)	خیر
امکان شکایت کیفری	بله، در صورت احراز شرایط قانونی	خیر، فاقد جنبه کیفری
امکان استفاده از اجرای ثبت	بله	خیر
مسئولیت ظهرنویسان	همه ظهرنویسان مسئولیت تضامنی دارند	فقط صادرکننده مسئول است
امکان تامین خواسته بدون تودیع خسارت	بله	خیر، نیازمند تودیع خسارت احتمالی

۲.۳. عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد

همانطور که در جدول بالا مشاهده شد، عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد بسیار گسترده و حائز اهمیت است. این پیامدها به شرح زیر است:

• عدم قابلیت وصول از طریق بانک: مهمترین نتیجه عدم ثبت، خودداری بانک از پرداخت وجه چک است.
• عدم امکان صدور گواهی عدم پرداخت (گواهی برگشتی): بانک برای این گونه چک ها، گواهی عدم پرداخت صادر نمی کند.
• عدم امکان شکایت کیفری: چک ثبت نشده، جنبه کیفری ندارد و نمی توان برای آن شکایت کیفری طرح کرد.
• عدم امکان استفاده از طریق اجرای ثبت: مسیر پیگیری از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای این چک ها مسدود است.
• عدم امکان مراجعه به ظهرنویسان: در چک ثبت نشده، تنها می توان از صادرکننده چک مطالبه وجه کرد و ظهرنویسان (امضاکنندگان پشت چک) مسئولیتی ندارند. این یکی از تفاوت های کلیدی و مهم در مسئولیت ظهرنویس در چک ثبت نشده است.
• عدم امکان تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: برای توقیف اموال صادرکننده قبل از صدور حکم قطعی، دارنده چک باید معادل ۲۰ درصد مبلغ چک را به عنوان خسارت احتمالی تودیع کند، در حالی که برای چک های ثبت شده این مورد الزامی نیست.

۳. آیا ثبت نکردن چک صیادی جرم کیفری است؟

پرسش مهم دیگری که مطرح می شود این است که آیا جرم ثبت نکردن چک صیادی وجود دارد و صادرکننده آن مجرم محسوب می شود؟

۳.۱. بررسی ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک

با مراجعه به ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک و سایر مواد قانونی مربوطه، متوجه می شویم که قانونگذار، عدم ثبت چک در سامانه صیاد را به عنوان یک عمل مجرمانه (با ضمانت اجرای کیفری) در نظر نگرفته است. این ماده صرفاً به ضمانت اجرای حقوقی این عمل اشاره دارد که همان سلب اعتبار تجاری چک و عدم پرداخت وجه توسط بانک است. بنابراین، مجازاتی نظیر زندان یا جریمه نقدی کیفری برای صادرکننده ای که چک را ثبت نکرده، پیش بینی نشده است.

۳.۲. تمایز جرم و تخلف در عدم ثبت چک

در نظام حقوقی ما، جرم عملی است که قانونگذار برای آن مجازات کیفری تعیین کرده است (نظیر کلاهبرداری یا خیانت در امانت). در مقابل، تخلف به عملی گفته می شود که دارای ضمانت اجرای حقوقی یا اداری است اما جنبه کیفری ندارد. عدم ثبت چک صیادی، در واقع یک تخلف از مقررات بانکی و قانونی است که منجر به سلب امتیازات تجاری چک می شود، نه یک جرم که صادرکننده به دلیل آن تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.

۳.۳. ضمانت اجرای حقوقی عدم ثبت چک

ضمانت اجرای عدم ثبت چک، کاملاً حقوقی است. این بدان معناست که دارنده چک صرفاً می تواند از طریق مراجع حقوقی (دادگاه های عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف) برای مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده اقدام کند. این پیگیری، مشابه سایر دعاوی مربوط به اسناد عادی است و از مزایای سرعت و سهولتی که قانون برای چک های تجاری (ثبت شده) در نظر گرفته، برخوردار نیست. در واقع، این تفاوت در تفاوت اصلی شکایت از چک ثبت شده و ثبت نشده را نشان می دهد.

چک صیادی ثبت نشده، سند عادی تلقی می شود و دارنده آن تنها می تواند از طریق دادگاه حقوقی برای مطالبه وجه آن از صادرکننده اقدام کند و امکان شکایت کیفری یا استفاده از اجرای ثبت وجود ندارد.

۴. شرایط مطالبه وجه و شکایت از چک ثبت نشده

برای اینکه بتوانید مراحل قانونی مطالبه چک ثبت نشده را آغاز کنید، باید شرایط خاصی فراهم باشد. این شرایط عمدتاً حول ماهیت سند و وضعیت آن در سامانه صیاد می چرخند.

۴.۱. چک صیادی بودن سند

اولین و بدیهی ترین شرط، آن است که سند مورد نظر شما از نوع چک های صیادی (بنفش رنگ با شناسه یکتا و عبارت تاکیدی) باشد. چک های قدیمی که پیش از الزامی شدن سامانه صیاد صادر شده اند، تابع قوانین خود بوده و این قواعد شامل آن ها نمی شود.

۴.۲. عدم ثبت و تایید در سامانه صیاد

چک باید واقعاً در سامانه صیاد توسط صادرکننده ثبت نشده باشد و دارنده نیز آن را تایید نکرده باشد. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می دهد که صادرکننده از ثبت چک غفلت کرده و یا از روی عمد از انجام این کار امتناع ورزیده باشد، و دارنده نیز بدون استعلام یا آگاهی، چک را پذیرفته باشد. در صورت ثبت و تایید چک، حتی اگر بعداً برگشت بخورد، فرآیند پیگیری کاملاً متفاوت و مطابق با قوانین چک های برگشتی خواهد بود.

۴.۳. اثبات تعهد صادرکننده و اهلیت خواهان

مانند هر دعوای حقوقی دیگر، شما باید بتوانید تعهد صادرکننده به پرداخت وجه را اثبات کنید. خود برگه چک، در اینجا به عنوان یک سند عادی، دلیلی بر این تعهد است. علاوه بر این، خواهان (شخصی که شکایت می کند) باید از نظر قانونی دارای اهلیت (بلوغ، عقل و رشد) باشد و دادگاه صالح برای چک ثبت نشده نیز بر اساس مبلغ و محل صدور چک، تعیین می شود که در بخش های بعدی به تفصیل توضیح داده خواهد شد.

۵. راهنمای گام به گام پیگیری و شکایت از چک ثبت نشده

پس از اطمینان از وجود شرایط لازم، نوبت به پیگیری عملی و نحوه شکایت از چک ثبت نشده می رسد. این فرآیند مراحل مشخصی دارد که باید با دقت طی شوند.

۵.۱. گام اول: استعلام و اطمینان از عدم ثبت چک (اقدام پیشگیرانه)

قبل از هر اقدامی، لازم است که از وضعیت ثبت چک اطمینان حاصل کنید. بهترین کار این است که در همان ابتدای دریافت چک، از طریق روش های استعلام، ثبت بودن آن را بررسی کنید.

روش های استعلام وضعیت چک:

• اپلیکیشن های موبایلی بانک ها (مانند آپ، ۷۲۴، و غیره)
• اینترنت بانک مربوطه
• سامانه بانک مرکزی

با وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی چک صیادی در این سامانه ها، می توانید از وضعیت ثبت و تایید آن مطلع شوید. توصیه اکید می شود که هرگز چک صیادی ثبت نشده را نپذیرید؛ زیرا همانطور که اشاره شد، این کار شما را از بسیاری از مزایای قانونی محروم می کند و فرآیند وصول را طولانی و دشوار می سازد.

۵.۲. گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی

در صورتی که چک ثبت نشده و با عدم پرداخت مواجه شده اید، باید به صورت حقوقی اقدام کنید.

1. ثبت نام در سامانه ثنا: قبل از هر چیز، باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) ثبت نام کرده باشید. این کار را می توانید به صورت آنلاین یا با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام دهید.
2. تنظیم دادخواست: باید یک دادخواست مطالبه وجه سند عادی تنظیم کنید. در این دادخواست، مشخصات خود (خواهان)، مشخصات صادرکننده چک (خوانده)، مبلغ چک، تاریخ و شماره چک، و درخواست خود را (مطالبه اصل وجه به همراه خسارت تأخیر تأدیه از زمان سررسید چک) قید می کنید. می توانید از نمونه دادخواست موجود در این مقاله (بخش ۸) الگو بگیرید.
3. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن دادخواست تنظیم شده (نسخه چاپی و فایل ورد)، اصل چک و سایر مدارک لازم (مانند مدارک هویتی)، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت کنید.
4. صلاحیت مراجع قضایی:
   • اگر مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشد (این مبلغ ممکن است در آینده تغییر کند)، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود.
   • اگر مبلغ چک بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به دادگاه عمومی حقوقی صالح (معمولاً دادگاهی که بانک صادرکننده چک در حوزه قضایی آن قرار دارد یا محل اقامت خوانده) ارجاع داده خواهد شد.

۵.۳. گام سوم: مراحل رسیدگی قضایی و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه مربوطه در دادگاه یا شورای حل اختلاف، مراحل زیر طی می شود:

1. تعیین وقت رسیدگی: مرجع قضایی وقت رسیدگی را تعیین و برای طرفین (خواهان و خوانده) ابلاغیه ارسال می کند.
2. جلسه دادرسی: در جلسه دادرسی، قاضی مدارک و اظهارات طرفین را بررسی می کند. خواهان باید با ارائه اصل چک و دلایل دیگر، بدهی خوانده را اثبات کند.
3. صدور حکم: در صورت احراز بدهی، مرجع قضایی حکم به پرداخت وجه چک (و در صورت درخواست خواهان، خسارت تأخیر تأدیه) صادر می کند.

در اینجا مهم است که بدانید، برخلاف چک های ثبت شده که می توان به سرعت از طریق دادگاه دستور اجرا گرفت، برای چک ثبت نشده نیاز به طی کردن کامل فرآیند دادرسی و صدور حکم قطعی است.

۵.۴. گام چهارم: اجرای حکم و نقش وکیل

پس از قطعی شدن حکم، پرونده به واحد اجرای احکام دادگاه ارسال می شود. در این مرحله، دارنده چک (محکوم له) می تواند درخواست اجرای حکم را نماید و از طریق معرفی اموال محکوم علیه (صادرکننده چک)، نسبت به توقیف و فروش آن ها برای وصول طلب خود اقدام کند. در تمامی این مراحل، به ویژه در تنظیم دادخواست، حضور در جلسات دادرسی و پیگیری اجرای حکم، مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری می تواند به افزایش سرعت، دقت و موفقیت پرونده کمک شایانی کند و از سردرگمی های قانونی جلوگیری نماید.

۶. مدارک مورد نیاز برای شکایت از چک ثبت نشده

برای شروع فرآیند شکایت برای چک ثبت نشده، تهیه و ارائه مدارک زیر ضروری است:

• اصل برگه چک صیادی ثبت نشده: این مهم ترین مدرک شما برای اثبات طلب است.
• مدارک هویتی خواهان: شامل کارت ملی و شناسنامه (برای اشخاص حقیقی) یا شناسه ملی و مدارک ثبتی (برای اشخاص حقوقی).
• رسید ثبت نام سامانه ثنا: برای احراز هویت و دریافت ابلاغیه های قضایی الکترونیکی. در صورت نداشتن رسید، ارائه کد ملی کافی است.
• سایر اسناد اثبات کننده طلب (در صورت وجود): هرگونه قرارداد، فاکتور، رسید یا سند دیگری که نشان دهنده دلیل صدور چک و وجود طلب شما باشد، می تواند به تقویت پرونده کمک کند.

۷. بررسی هزینه های قانونی شکایت از چک ثبت نشده

پیگیری مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده مستلزم پرداخت هزینه هایی است که اطلاع از آن ها پیش از شروع فرآیند، اهمیت دارد.

۷.۱. هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

این هزینه ها شامل موارد اولیه ثبت دادخواست و خدمات مربوط به آن است:

• هزینه ثبت دادخواست: مبلغی ثابت که هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام می شود (حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان).
• هزینه تایپ و اسکن: در صورتی که دادخواست توسط کارشناسان دفاتر تایپ و اسکن شود.
• هزینه ثبت نام ثنا: در صورتی که قبلاً در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشید.

۷.۲. هزینه دادرسی

این بخش از هزینه ها بر اساس مبلغ چک تعیین می شود و به صورت درصدی از مبلغ مطالبه شده محاسبه می گردد. تعرفه های کنونی (که ممکن است در آینده تغییر کند) به شرح زیر است:

• برای دعاوی مالی تا سقف ۲۰ میلیون تومان: ۲.۵ درصد از مبلغ خواسته.
• برای دعاوی مالی بالای ۲۰ میلیون تومان: ۳.۵ درصد از مبلغ مازاد بر ۲۰ میلیون تومان به اضافه مبلغ ثابت برای ۲۰ میلیون تومان اول.

این هزینه ها در زمان ثبت دادخواست باید پرداخت شوند.

۷.۳. حق الوکاله وکیل (در صورت نیاز)

در صورت تصمیم به استفاده از وکیل، باید هزینه های حق الوکاله را نیز در نظر بگیرید. این مبلغ بر اساس توافق بین شما و وکیل، و همچنین با توجه به تعرفه های رسمی کانون وکلای دادگستری تعیین می شود. استفاده از وکیل می تواند به افزایش کارایی و سرعت فرآیند کمک کند، اما اجباری نیست و می توانید شخصاً پرونده را پیگیری کنید.

۸. نمونه دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده

تنظیم صحیح دادخواست، اولین گام و یکی از مهم ترین مراحل در مراحل قانونی مطالبه چک ثبت نشده است. در ادامه یک نمونه دادخواست ارائه شده است که می توانید با جایگذاری اطلاعات خود، از آن استفاده کنید:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل، آدرس دقیق خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل، آدرس دقیق خوانده]
وکیل/نماینده قانونی: [در صورت وجود]
خواسته: مطالبه وجه یک فقره چک صیادی ثبت نشده به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک)
دلایل و منضمات: ۱. تصویر مصدق اصل چک صیادی به شماره [شماره چک]، ۲. تصویر مصدق کارت ملی خواهان، ۳. سایر مدارک اثبات کننده طلب (در صورت وجود، مانند قرارداد یا فاکتور)

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف [نام شهرستان/منطقه]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک صیادی به شماره [شماره چک] و به مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال از خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] دریافت نموده ام. متاسفانه، علیرغم درخواست اینجانب، خوانده محترم از ثبت مشخصات این چک در سامانه یکپارچه صیاد خودداری نموده اند.

پس از مراجعه به بانک جهت وصول وجه چک در تاریخ سررسید [تاریخ سررسید چک]، بانک محال علیه به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد، از پرداخت وجه آن و صدور گواهی عدم پرداخت امتناع ورزید.

نظر به اینکه چک صیادی ثبت نشده، بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷، ماهیت سند تجاری خود را از دست داده و صرفاً به عنوان یک سند عادی اثبات کننده وجود دین و تعهد خوانده به پرداخت وجه تلقی می گردد، و با توجه به امضای خوانده در ذیل این سند و تعهد ایشان به پرداخت مبلغ مندرج در آن، اینجانب تقاضای مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال به انضمام تمامی خسارات دادرسی (اعم از هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان اجرای حکم بر اساس شاخص بانک مرکزی) را از محضر محترم آن مرجع قضایی دارم.

با تقدیم احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

توضیح: لازم است اطلاعات داخل کروشه ها (مانند [نام خواهان]) با اطلاعات دقیق شما و خوانده تکمیل شود. همچنین تاریخ سررسید چک و تاریخ صدور چک باید به دقت قید شود.

انتخاب دادگاه صالح برای طرح دعوی مطالبه وجه چک ثبت نشده، بسته به مبلغ چک و محل اقامت خوانده یا محل صدور چک دارد که باید با دقت بررسی شود تا از طولانی شدن فرآیند جلوگیری گردد.

نکات مهم در تنظیم دادخواست:

• صراحت و وضوح: مطالب باید روشن و بدون ابهام بیان شوند.
• ارجاع به قانون: اشاره به ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک برای تاکید بر ماهیت سند عادی بودن چک ثبت نشده، مهم است.
• درخواست خسارات: حتماً مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت وجه، در دادخواست قید کنید.

۹. سوالات متداول

آیا می توان صادرکننده را مجبور به ثبت چک کرد؟

در حال حاضر، قانون به صراحت راهکار حقوقی برای الزام به ثبت چک صیادی توسط صادرکننده را پیش بینی نکرده است. برخی حقوقدانان معتقدند که می توان دعوای الزام به انجام تعهد (ثبت چک) را مطرح کرد، اما این موضوع محل اختلاف نظر است و رویه قضایی یکسانی در این خصوص وجود ندارد. در عمل، راه مطمئن تر، مطالبه وجه چک به عنوان سند عادی است.

آیا می توان خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کرد؟

بله، حتی برای چک های ثبت نشده که به عنوان سند عادی تلقی می شوند، می توان خسارت تاخیر تادیه را از زمان سررسید چک تا زمان پرداخت کامل وجه، بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی مطالبه کرد.

مهلت خاصی برای شکایت از چک ثبت نشده وجود دارد؟

خیر، بر خلاف چک های تجاری که برای شکایت کیفری یا استفاده از مزایای تجاری مهلت های خاصی (مانند ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت) دارند، برای مطالبه وجه چک ثبت نشده که سند عادی محسوب می شود، قاعده مرور زمان طولانی تر دعاوی مدنی حاکم است. به این معنا که دارنده می تواند ظرف مدت ۱۰ سال از تاریخ سررسید چک، برای مطالبه وجه آن اقدام کند. با این حال، توصیه می شود که هرچه سریع تر برای پیگیری اقدام شود تا امکان جمع آوری مدارک و شناسایی اموال صادرکننده آسان تر باشد.

تفاوت اصلی شکایت از چک ثبت شده و ثبت نشده چیست؟

تفاوت اصلی در ماهیت حقوقی و روش های پیگیری است. چک ثبت شده یک سند تجاری است که از مزایای قانونی زیادی برخوردار است (مانند امکان شکایت کیفری، استفاده از اجرای ثبت، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و تأمین خواسته بدون تودیع خسارت). اما چک ثبت نشده، سند عادی محسوب می شود و فقط از طریق دعوای حقوقی مطالبه وجه از صادرکننده آن قابل پیگیری است و فاقد جنبه کیفری و سایر مزایای ذکر شده است.

اگر چک ثبت نشده مفقود شود، چه باید کرد؟

در صورت مفقود شدن چک ثبت نشده، اثبات وجود طلب دشوارتر می شود؛ زیرا مهم ترین دلیل شما (اصل برگه چک) در دسترس نیست. در چنین شرایطی، باید با ارائه هرگونه مدرک دیگر (مانند کپی چک، شهادت شهود، اقرار صادرکننده، اسناد مبادله ای که منجر به صدور چک شده است) به دادگاه، وجود طلب و تعهد صادرکننده را اثبات کنید. این فرآیند پیچیده تر بوده و نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارد.

در دنیای پیچیده معاملات مالی امروز، آگاهی از جزئیات قوانین مربوط به چک ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. شکایت برای چک ثبت نشده، اگرچه مسیری متفاوت با پیگیری چک های ثبت شده دارد، اما به هیچ وجه به معنای عدم امکان مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده نیست. چک های ثبت نشده، اعتبار سند عادی را دارا هستند و دارنده می تواند از طریق دادگاه های حقوقی، برای وصول طلب خود اقدام کند.

خلاصه ای از نکات کلیدی مقاله نشان می دهد که چک ثبت نشده سند عادی است، پیگیری حقوقی دارد نه کیفری، و نمی توان از طریق بانک یا اجرای ثبت برای وصول آن اقدام کرد. همچنین، مسئولیت پرداخت وجه تنها بر عهده صادرکننده است و ظهرنویسان مسئولیتی ندارند. با آگاهی از این نکات و طی کردن دقیق مراحل قانونی، می توان از حقوق خود دفاع کرد.

توصیه می شود که همیشه قبل از پذیرش چک صیادی، از ثبت آن در سامانه صیاد اطمینان حاصل کنید. در صورت مواجهه با چک ثبت نشده، اقدام به موقع و ترجیحاً با مشاوره حقوقی یک وکیل متخصص، می تواند به شما در تسریع و موفقیت فرآیند مطالبه وجه کمک کند.